Anmelden (DTAQ) DWDS     dlexDB     CLARIN-D

Grimm, Jacob: Deutsche Grammatik. Bd. 2. Göttingen, 1826.

Bild:
<< vorherige Seite

III. composition. schlußbemerkungen.
tödter), marti-cola, monti-cola, rupi-cola, ruri-cola, pietati-
cultrix, juri-dicus, flori-fer, frondi-fer, frugi-fer, imbri-fer,
luci-fer, melli-fer, nocti-fer, rori-fer, pesti-fer, saluti-fer, soli-
ter, sopori-fer, thuri-fer, turri-fer, morti-ferus, arti-fex,
carni-fex, melli-fex, opi-fex, pani-fex, ponti-fex, honori-
ficus, muni-ficus, cruci-fixus, melli-fluus, rori-fluus, aeri-
sodina, ossi-fragus, aquiloni-gena, serpenti-gena, soli-gena,
marti-genus, crini-ger, flori-legium, haeredi-pela, vesti-plicus,
auri-scalpium, vesti-spicus, sangui-suga, su-ovi-taurilia, monti-
vagus, nocti-vagus, igni-vomus, carni-vorus. Aus der
vierten wenige: algi-ficus, arci-potens, corni-cen, corni-
ger, corni-pes, domi-duca, domi-porta (schnecke), fluc-
ticola, flucti-gena, fructi-fer, geli-cidium. Aus der fünf-
ten weiß ich kein beispiel als das mittellat. speci-ficus
von species, oder gehört fidei-commissum, rei-vindicatio
hierher? Bei adjectivischer composition kann das adj.
wiederum allen drei ersten decl. gehören. Beispiele aus
der zweiten und ersten: parvi-collis, uni-caulis, uni-
cornis, uni-jugis, miseri-cors, vani-dicus, veri-dicus,
soli-ferreus, magni-ficus, largi-fluus, alieni-gena, tardi-
gradus, magni-loquus, multi-loquus, versuti-loquus, vivi-
para, fissi-pes, longi-pes, solidi-pes, tardi-pes, multi-scius,
alti-sonus, rauci-sonus, soli-vagus, alti-volans. Aus der
dritten: omni-gena, omni-medens, brevi-loquus, blandi-
loquus, dulci-loquus, gravi-loquus, suavi-loquus, gracili-
pes, levi-pes, levi-somnus u. a. m. -- Anmerkungen:
1) ohgleich ich lange nicht alle lat. eigentlichen compo-
sita anführe, so ist doch ihre anzahl überhaupt unverhält-
nißmäßig geringer, als der deutschen und einige der
schönst gebildeten stehen bloß bei den alten dichtern.
2) der bindungsvocal fehlt selten, aber doch zuweilen
a) wenn das zweite wort vocalisch anlautet: celt-iberi,
pusill-animis, fun-ambulus, somn-ambulus, noct-ambulo. b)
auch vor consonanten: man-ceps, man-cipium f. mani-
ceps (vgl. muni-ceps etc. und ahd. mana-houpit) man-
suetus f. mani-suetus (vgl. ahd. mana-luomi, gr. kheiro-
ethes
) vin-demia f. vinei-demia (vgl. virgi-demia) sol-
stitium f. soli-stitium (vgl. das mittellat. armi-stitium) puer-
pera f. pueri-pera (wie pueri-cida); ich weiß nicht, ob
os-cen hierher gehört? schwerlich luscinia, das mit lux
und cano nichts zu schaffen hat, sondern ableitung ist
von luscus, luscinus (der geblendete singvogel?) g) durch
auflösung des avi-in au-: nau-sragium f. navi-sragium,
au-ceps, au-cupium f. avi-ceps, avi-cupium, au-gur s.
avi-gur (das zweite wort dunkel) vgl. ahd. niu f. niwi,

III. compoſition. ſchlußbemerkungen.
tödter), marti-cola, monti-cola, rupi-cola, ruri-cola, pietati-
cultrix, juri-dicus, flori-fer, frondi-fer, frugi-fer, imbri-fer,
luci-fer, melli-fer, nocti-fer, rori-fer, peſti-fer, ſaluti-fer, ſoli-
ter, ſopori-fer, thuri-fer, turri-fer, morti-ferus, arti-fex,
carni-fex, melli-fex, opi-fex, pani-fex, ponti-fex, honori-
ficus, muni-ficus, cruci-fixus, melli-fluus, rori-fluus, aeri-
ſodina, oſſi-fragus, aquiloni-gena, ſerpenti-gena, ſoli-gena,
marti-genus, crini-ger, flori-legium, haeredi-pela, veſti-plicus,
auri-ſcalpium, veſti-ſpicus, ſangui-ſuga, ſu-ovi-taurilia, monti-
vagus, nocti-vagus, igni-vomus, carni-vorus. Aus der
vierten wenige: algi-ficus, arci-potens, corni-cen, corni-
ger, corni-pes, domi-duca, domi-porta (ſchnecke), fluc-
ticola, flucti-gena, fructi-fer, geli-cidium. Aus der fünf-
ten weiß ich kein beiſpiel als das mittellat. ſpeci-ficus
von ſpecies, oder gehört fidei-commiſſum, rei-vindicatio
hierher? Bei adjectiviſcher compoſition kann das adj.
wiederum allen drei erſten decl. gehören. Beiſpiele aus
der zweiten und erſten: parvi-collis, uni-caulis, uni-
cornis, uni-jugis, miſeri-cors, vani-dicus, veri-dicus,
ſoli-ferreus, magni-ficus, largi-fluus, alieni-gena, tardi-
gradus, magni-loquus, multi-loquus, verſuti-loquus, vivi-
para, fiſſi-pes, longi-pes, ſolidi-pes, tardi-pes, multi-ſcius,
alti-ſonus, rauci-ſonus, ſoli-vagus, alti-volans. Aus der
dritten: omni-gena, omni-medens, brevi-loquus, blandi-
loquus, dulci-loquus, gravi-loquus, ſuavi-loquus, gracili-
pes, levi-pes, levi-ſomnus u. a. m. — Anmerkungen:
1) ohgleich ich lange nicht alle lat. eigentlichen compo-
ſita anführe, ſo iſt doch ihre anzahl überhaupt unverhält-
nißmäßig geringer, als der deutſchen und einige der
ſchönſt gebildeten ſtehen bloß bei den alten dichtern.
2) der bindungsvocal fehlt ſelten, aber doch zuweilen
α) wenn das zweite wort vocaliſch anlautet: celt-iberi,
puſill-animis, fun-ambulus, ſomn-ambulus, noct-ambulo. β)
auch vor conſonanten: man-ceps, man-cipium f. mani-
ceps (vgl. muni-ceps etc. und ahd. mana-houpit) man-
ſuetus f. mani-ſuetus (vgl. ahd. mana-luomi, gr. χειρο-
ήθης
) vin-demia f. vinî-demia (vgl. virgi-demia) ſol-
ſtitium f. ſoli-ſtitium (vgl. das mittellat. armi-ſtitium) puer-
pera f. pueri-pera (wie pueri-cida); ich weiß nicht, ob
oſ-cen hierher gehört? ſchwerlich luſcinia, das mit lux
und cano nichts zu ſchaffen hat, ſondern ableitung iſt
von luſcus, luſcinus (der geblendete ſingvogel?) γ) durch
auflöſung des avi-in au-: nau-ſragium f. navi-ſragium,
au-ceps, au-cupium f. avi-ceps, avi-cupium, au-gur ſ.
avi-gur (das zweite wort dunkel) vgl. ahd. niu f. niwi,

<TEI>
  <text>
    <body>
      <div n="1">
        <div n="2">
          <div n="3">
            <p><pb facs="#f0985" n="967"/><fw place="top" type="header"><hi rendition="#b">III. <hi rendition="#i">compo&#x017F;ition. &#x017F;chlußbemerkungen.</hi></hi></fw><lb/>
tödter), marti-cola, monti-cola, rupi-cola, ruri-cola, pietati-<lb/>
cultrix, juri-dicus, flori-fer, frondi-fer, frugi-fer, imbri-fer,<lb/>
luci-fer, melli-fer, nocti-fer, rori-fer, pe&#x017F;ti-fer, &#x017F;aluti-fer, &#x017F;oli-<lb/>
ter, &#x017F;opori-fer, thuri-fer, turri-fer, morti-ferus, arti-fex,<lb/>
carni-fex, melli-fex, opi-fex, pani-fex, ponti-fex, honori-<lb/>
ficus, muni-ficus, cruci-fixus, melli-fluus, rori-fluus, aeri-<lb/>
&#x017F;odina, o&#x017F;&#x017F;i-fragus, aquiloni-gena, &#x017F;erpenti-gena, &#x017F;oli-gena,<lb/>
marti-genus, crini-ger, flori-legium, haeredi-pela, ve&#x017F;ti-plicus,<lb/>
auri-&#x017F;calpium, ve&#x017F;ti-&#x017F;picus, &#x017F;angui-&#x017F;uga, &#x017F;u-ovi-taurilia, monti-<lb/>
vagus, nocti-vagus, igni-vomus, carni-vorus. Aus der<lb/>
vierten wenige: algi-ficus, arci-potens, corni-cen, corni-<lb/>
ger, corni-pes, domi-duca, domi-porta (&#x017F;chnecke), fluc-<lb/>
ticola, flucti-gena, fructi-fer, geli-cidium. Aus der fünf-<lb/>
ten weiß ich kein bei&#x017F;piel als das mittellat. &#x017F;peci-ficus<lb/>
von &#x017F;pecies, oder gehört fidei-commi&#x017F;&#x017F;um, rei-vindicatio<lb/>
hierher? Bei adjectivi&#x017F;cher compo&#x017F;ition kann das adj.<lb/>
wiederum allen drei er&#x017F;ten decl. gehören. Bei&#x017F;piele aus<lb/>
der zweiten und er&#x017F;ten: parvi-collis, uni-caulis, uni-<lb/>
cornis, uni-jugis, mi&#x017F;eri-cors, vani-dicus, veri-dicus,<lb/>
&#x017F;oli-ferreus, magni-ficus, largi-fluus, alieni-gena, tardi-<lb/>
gradus, magni-loquus, multi-loquus, ver&#x017F;uti-loquus, vivi-<lb/>
para, fi&#x017F;&#x017F;i-pes, longi-pes, &#x017F;olidi-pes, tardi-pes, multi-&#x017F;cius,<lb/>
alti-&#x017F;onus, rauci-&#x017F;onus, &#x017F;oli-vagus, alti-volans. Aus der<lb/>
dritten: omni-gena, omni-medens, brevi-loquus, blandi-<lb/>
loquus, dulci-loquus, gravi-loquus, &#x017F;uavi-loquus, gracili-<lb/>
pes, levi-pes, levi-&#x017F;omnus u. a. m. &#x2014; Anmerkungen:<lb/>
1) ohgleich ich lange nicht alle lat. eigentlichen compo-<lb/>
&#x017F;ita anführe, &#x017F;o i&#x017F;t doch ihre anzahl überhaupt unverhält-<lb/>
nißmäßig geringer, als der deut&#x017F;chen und einige der<lb/>
&#x017F;chön&#x017F;t gebildeten &#x017F;tehen bloß bei den alten dichtern.<lb/>
2) der bindungsvocal fehlt &#x017F;elten, aber doch zuweilen<lb/><hi rendition="#i">&#x03B1;</hi>) wenn das zweite wort vocali&#x017F;ch anlautet: celt-iberi,<lb/>
pu&#x017F;ill-animis, fun-ambulus, &#x017F;omn-ambulus, noct-ambulo. <hi rendition="#i">&#x03B2;</hi>)<lb/>
auch vor con&#x017F;onanten: man-ceps, man-cipium f. mani-<lb/>
ceps (vgl. muni-ceps etc. und ahd. mana-houpit) man-<lb/>
&#x017F;uetus f. mani-&#x017F;uetus (vgl. ahd. mana-luomi, gr. <hi rendition="#i">&#x03C7;&#x03B5;&#x03B9;&#x03C1;&#x03BF;-<lb/>
&#x03AE;&#x03B8;&#x03B7;&#x03C2;</hi>) vin-demia f. vinî-demia (vgl. virgi-demia) &#x017F;ol-<lb/>
&#x017F;titium f. &#x017F;oli-&#x017F;titium (vgl. das mittellat. armi-&#x017F;titium) puer-<lb/>
pera f. pueri-pera (wie pueri-cida); ich weiß nicht, ob<lb/>
o&#x017F;-cen hierher gehört? &#x017F;chwerlich lu&#x017F;cinia, das mit lux<lb/>
und cano nichts zu &#x017F;chaffen hat, &#x017F;ondern ableitung i&#x017F;t<lb/>
von lu&#x017F;cus, lu&#x017F;cinus (der geblendete &#x017F;ingvogel?) <hi rendition="#i">&#x03B3;</hi>) durch<lb/>
auflö&#x017F;ung des avi-in au-: nau-&#x017F;ragium f. navi-&#x017F;ragium,<lb/>
au-ceps, au-cupium f. avi-ceps, avi-cupium, au-gur &#x017F;.<lb/>
avi-gur (das zweite wort dunkel) vgl. ahd. niu f. niwi,<lb/></p>
          </div>
        </div>
      </div>
    </body>
  </text>
</TEI>
[967/0985] III. compoſition. ſchlußbemerkungen. tödter), marti-cola, monti-cola, rupi-cola, ruri-cola, pietati- cultrix, juri-dicus, flori-fer, frondi-fer, frugi-fer, imbri-fer, luci-fer, melli-fer, nocti-fer, rori-fer, peſti-fer, ſaluti-fer, ſoli- ter, ſopori-fer, thuri-fer, turri-fer, morti-ferus, arti-fex, carni-fex, melli-fex, opi-fex, pani-fex, ponti-fex, honori- ficus, muni-ficus, cruci-fixus, melli-fluus, rori-fluus, aeri- ſodina, oſſi-fragus, aquiloni-gena, ſerpenti-gena, ſoli-gena, marti-genus, crini-ger, flori-legium, haeredi-pela, veſti-plicus, auri-ſcalpium, veſti-ſpicus, ſangui-ſuga, ſu-ovi-taurilia, monti- vagus, nocti-vagus, igni-vomus, carni-vorus. Aus der vierten wenige: algi-ficus, arci-potens, corni-cen, corni- ger, corni-pes, domi-duca, domi-porta (ſchnecke), fluc- ticola, flucti-gena, fructi-fer, geli-cidium. Aus der fünf- ten weiß ich kein beiſpiel als das mittellat. ſpeci-ficus von ſpecies, oder gehört fidei-commiſſum, rei-vindicatio hierher? Bei adjectiviſcher compoſition kann das adj. wiederum allen drei erſten decl. gehören. Beiſpiele aus der zweiten und erſten: parvi-collis, uni-caulis, uni- cornis, uni-jugis, miſeri-cors, vani-dicus, veri-dicus, ſoli-ferreus, magni-ficus, largi-fluus, alieni-gena, tardi- gradus, magni-loquus, multi-loquus, verſuti-loquus, vivi- para, fiſſi-pes, longi-pes, ſolidi-pes, tardi-pes, multi-ſcius, alti-ſonus, rauci-ſonus, ſoli-vagus, alti-volans. Aus der dritten: omni-gena, omni-medens, brevi-loquus, blandi- loquus, dulci-loquus, gravi-loquus, ſuavi-loquus, gracili- pes, levi-pes, levi-ſomnus u. a. m. — Anmerkungen: 1) ohgleich ich lange nicht alle lat. eigentlichen compo- ſita anführe, ſo iſt doch ihre anzahl überhaupt unverhält- nißmäßig geringer, als der deutſchen und einige der ſchönſt gebildeten ſtehen bloß bei den alten dichtern. 2) der bindungsvocal fehlt ſelten, aber doch zuweilen α) wenn das zweite wort vocaliſch anlautet: celt-iberi, puſill-animis, fun-ambulus, ſomn-ambulus, noct-ambulo. β) auch vor conſonanten: man-ceps, man-cipium f. mani- ceps (vgl. muni-ceps etc. und ahd. mana-houpit) man- ſuetus f. mani-ſuetus (vgl. ahd. mana-luomi, gr. χειρο- ήθης) vin-demia f. vinî-demia (vgl. virgi-demia) ſol- ſtitium f. ſoli-ſtitium (vgl. das mittellat. armi-ſtitium) puer- pera f. pueri-pera (wie pueri-cida); ich weiß nicht, ob oſ-cen hierher gehört? ſchwerlich luſcinia, das mit lux und cano nichts zu ſchaffen hat, ſondern ableitung iſt von luſcus, luſcinus (der geblendete ſingvogel?) γ) durch auflöſung des avi-in au-: nau-ſragium f. navi-ſragium, au-ceps, au-cupium f. avi-ceps, avi-cupium, au-gur ſ. avi-gur (das zweite wort dunkel) vgl. ahd. niu f. niwi,

Informationen zum Werk

Download dieses Werks

XML (TEI P5) · HTML · Text
TCF (text annotation layer)

Metadaten zum Werk

TEI-Header · CMDI · Dublin Core

Ansichten dieser Seite

Language Resource Switchboard?

Feedback

Sie haben einen Fehler gefunden? Dann können Sie diesen über unsere Qualitätssicherungsplattform DTAQ melden.

Kommentar zur DTA-Ausgabe

Dieses Werk wurde gemäß den DTA-Transkriptionsrichtlinien im Double-Keying-Verfahren von Nicht-Muttersprachlern erfasst und in XML/TEI P5 nach DTA-Basisformat kodiert.




Ansicht auf Standard zurückstellen

URL zu diesem Werk: https://www.deutschestextarchiv.de/grimm_grammatik02_1826
URL zu dieser Seite: https://www.deutschestextarchiv.de/grimm_grammatik02_1826/985
Zitationshilfe: Grimm, Jacob: Deutsche Grammatik. Bd. 2. Göttingen, 1826, S. 967. In: Deutsches Textarchiv <https://www.deutschestextarchiv.de/grimm_grammatik02_1826/985>, abgerufen am 19.05.2024.