Anmelden (DTAQ) DWDS     dlexDB     CLARIN-D

Grimm, Jacob: Deutsche Grammatik. Bd. 2. Göttingen, 1826.

Bild:
<< vorherige Seite

III. laut u. ablaut. verbliebene starke verba.
alth. hapuh (accipiter *)) goth. hafts, alth. haft, altn. haptr
(vinctus) alth. haft, schwed. hafvande (praegnans, gra-
vida). -- nr. 82. insefjan (intelligere) alts. sebo (mens) altn.
sefi (animus) hierher vielleicht mhd. saf (succus) nhd. saft.

[at, ot] das verbum 2ter anom. motan (capere. va-
care) alth. muoßan, muoßa (vacuitas, licentia) goth.
motjan (obviam ire) vgl. kinada und nahjan nr. 544b;
gleicher wurzel scheint mats (cibus) alth. maß, altn.
matr **) alth. kimaßo (conviva, socius). --

[ad, od] nr. 83. altn. hlada (struere, onerare) hladi
(strues) hlad (agger) hlada (horreum) mhd. lade (cista)
ags. hläd (onus) hläst (onus navis, ladung) altn. hlaß
(onus carpenti); hlod (fulcrum) vielleicht hlodyn (eddi-
scher name der erde); da im ags. hladan außer onerare
auch haurire bedeutet, könnte das mhd. ledic (vacuus)
durch exhaustus erklärt werden. -- nr. 84. altn. vada
(incedere, ruere) alth. watan; altn. odr (vehemens, ra-
bidus) goth. vods, ags. vod (rabies) alth. wuot, altn. oedi
(furor) oeda (furere) vgl. odinn, ags. voden, alth. wuo-
tan (n. deastri), gehört auch das dunkle goth. veitvodjan
(testari, gleichsam ire in testimonium, procedere testa-
tum) dahin?

[ath, od] nr. 85. goth. frathjan (sapere) frathi (mens)
alth. vrad (strenuus); goth. frods (intelligens) altn. frodr.
ags. frod, alth. vruot, goth. frodei (prudentia) alth.
vruotei, altn. froedi. -- nr. 86. goth. rathjan (ratiocinari)
rathjo (ratio) alth. redja, reda (ratio und sermo) redon
(loqui); goth. rodjan (loqui) ***) altn. roeda (dicere) ags.

*) Von aceipere? wie slav. jastreb von jati (capere)?
**) Vgl. niutan (capere) nioßan (vesci); vielleicht cibus mit ca-
pere verwandt, b und p wechselnd (Schneider 1, 225. 226.)
***) Schwierig scheint der wechsel zwischen th und d in frathjan,
froth, frothun und frods, rathjan und rodjan (desgleichen
in stoth, stothun und stodjan, nr. 72.), zweierlei wurzel zu
vermuthen verbietet die nähe der bedeutungen. Und das
alth. vrad neben vruot stimmt völlig zur goth. anomalie,
wiewohl neben redja kein retja, reta, aber ruota. Wie
wenn ablaut und ableitung noch nicht gehörig erkannten
einfluß auf abstufung des th in d, des d in t ausübten?
Ich vergleiche das ags. seodan, sudon, sneidan, snidon, das
alth. meidan, mitun (1, 252. 408. 867.). Also theilweise,
dem gange der ganzen sprache vorauseilende lautsenkung,
aber genau nach dem gesetz der verschiebung (1, 584.) Nicht
unanalog geht die abstumpfung des s in r und die des h
in g; vgl. schlußb. 10, a.

III. laut u. ablaut. verbliebene ſtarke verba.
alth. hapuh (accipiter *)) goth. hafts, alth. haft, altn. haptr
(vinctus) alth. haft, ſchwed. hafvande (praegnans, gra-
vida). — nr. 82. inſefjan (intelligere) altſ. ſebo (mens) altn.
ſefi (animus) hierher vielleicht mhd. ſaf (ſuccus) nhd. ſaft.

[at, ôt] das verbum 2ter anom. môtan (capere. va-
care) alth. muoƷan, muoƷa (vacuitas, licentia) goth.
môtjan (obviam ire) vgl. kinâda und nâhjan nr. 544b;
gleicher wurzel ſcheint mats (cibus) alth. maƷ, altn.
matr **) alth. kimaƷo (conviva, ſocius). —

[ad, ôd] nr. 83. altn. hlada (ſtruere, onerare) hladi
(ſtrues) hlad (agger) hlada (horreum) mhd. lade (ciſta)
agſ. hläd (onus) hläſt (onus navis, ladung) altn. hlaß
(onus carpenti); hlôd (fulcrum) vielleicht hlôdyn (eddi-
ſcher name der erde); da im agſ. hladan außer onerare
auch haurire bedeutet, könnte das mhd. ledic (vacuus)
durch exhauſtus erklärt werden. — nr. 84. altn. vada
(incedere, ruere) alth. watan; altn. ôdr (vehemens, ra-
bidus) goth. vôds, agſ. vôd (rabies) alth. wuot, altn. œdi
(furor) œda (furere) vgl. ôdinn, agſ. vôden, alth. wuo-
tan (n. deaſtri), gehört auch das dunkle goth. veitvôdjan
(teſtari, gleichſam ire in teſtimonium, procedere teſta-
tum) dahin?

[, ôd] nr. 85. goth. fraþjan (ſapere) fraþi (mens)
alth. vrad (ſtrenuus); goth. frôds (intelligens) altn. frôdr.
agſ. frôd, alth. vruot, goth. frôdei (prudentia) alth.
vruotî, altn. frœdi. — nr. 86. goth. raþjan (ratiocinari)
raþjô (ratio) alth. redja, reda (ratio und ſermo) redôn
(loqui); goth. rôdjan (loqui) ***) altn. rœda (dicere) agſ.

*) Von aceipere? wie ſlav. jaſtreb von jati (capere)?
**) Vgl. niutan (capere) nioƷan (veſci); vielleicht cibus mit ca-
pere verwandt, b und p wechſelnd (Schneider 1, 225. 226.)
***) Schwierig ſcheint der wechſel zwiſchen þ und d in fraþjan,
frôþ, frôþun und frôds, raþjan und rôdjan (desgleichen
in ſtôþ, ſtôþun und ſtôdjan, nr. 72.), zweierlei wurzel zu
vermuthen verbietet die nähe der bedeutungen. Und das
alth. vrad neben vruot ſtimmt völlig zur goth. anomalie,
wiewohl neben redja kein retja, reta, aber ruota. Wie
wenn ablaut und ableitung noch nicht gehörig erkannten
einfluß auf abſtufung des þ in d, des d in t ausübten?
Ich vergleiche das agſ. ſëóðan, ſudon, ſnîðan, ſnidon, das
alth. mîdan, mitun (1, 252. 408. 867.). Alſo theilweiſe,
dem gange der ganzen ſprache vorauseilende lautſenkung,
aber genau nach dem geſetz der verſchiebung (1, 584.) Nicht
unanalog geht die abſtumpfung des ſ in r und die des h
in g; vgl. ſchlußb. 10, α.
<TEI>
  <text>
    <body>
      <div n="1">
        <div n="2">
          <div n="3">
            <p><pb facs="#f0028" n="10"/><fw place="top" type="header"><hi rendition="#b">III. <hi rendition="#i">laut u. ablaut. verbliebene &#x017F;tarke verba.</hi></hi></fw><lb/>
alth. hapuh (accipiter <note place="foot" n="*)">Von aceipere? wie &#x017F;lav. ja&#x017F;treb von jati (capere)?</note>) goth. hafts, alth. haft, altn. haptr<lb/>
(vinctus) alth. haft, &#x017F;chwed. hafvande (praegnans, gra-<lb/>
vida). &#x2014; nr. 82. in&#x017F;efjan (intelligere) alt&#x017F;. &#x017F;ebo (mens) altn.<lb/>
&#x017F;efi (animus) hierher vielleicht mhd. &#x017F;af (&#x017F;uccus) nhd. &#x017F;aft.</p><lb/>
            <p>[<hi rendition="#i">at</hi>, <hi rendition="#i">ôt</hi>] das verbum 2<hi rendition="#sup">ter</hi> anom. môtan (capere. va-<lb/>
care) alth. muo&#x01B7;an, muo&#x01B7;a (vacuitas, licentia) goth.<lb/>
môtjan (obviam ire) vgl. kinâda und nâhjan nr. 544<hi rendition="#sup">b</hi>;<lb/>
gleicher wurzel &#x017F;cheint mats (cibus) alth. ma&#x01B7;, altn.<lb/>
matr <note place="foot" n="**)">Vgl. niutan (capere) nio&#x01B7;an (ve&#x017F;ci); vielleicht cibus mit ca-<lb/>
pere verwandt, b und p wech&#x017F;elnd (Schneider 1, 225. 226.)</note> alth. kima&#x01B7;o (conviva, &#x017F;ocius). &#x2014;</p><lb/>
            <p>[<hi rendition="#i">ad</hi>, <hi rendition="#i">ôd</hi>] nr. 83. altn. hlada (&#x017F;truere, onerare) hladi<lb/>
(&#x017F;trues) hlad (agger) hlada (horreum) mhd. lade (ci&#x017F;ta)<lb/>
ag&#x017F;. hläd (onus) hlä&#x017F;t (onus navis, ladung) altn. hlaß<lb/>
(onus carpenti); hlôd (fulcrum) vielleicht hlôdyn (eddi-<lb/>
&#x017F;cher name der erde); da im ag&#x017F;. hladan außer onerare<lb/>
auch haurire bedeutet, könnte das mhd. ledic (vacuus)<lb/>
durch exhau&#x017F;tus erklärt werden. &#x2014; nr. 84. altn. vada<lb/>
(incedere, ruere) alth. watan; altn. ôdr (vehemens, ra-<lb/>
bidus) goth. vôds, ag&#x017F;. vôd (rabies) alth. wuot, altn. &#x0153;di<lb/>
(furor) &#x0153;da (furere) vgl. ôdinn, ag&#x017F;. vôden, alth. wuo-<lb/>
tan (n. dea&#x017F;tri), gehört auch das dunkle goth. veitvôdjan<lb/>
(te&#x017F;tari, gleich&#x017F;am ire in te&#x017F;timonium, procedere te&#x017F;ta-<lb/>
tum) dahin?</p><lb/>
            <p>[<hi rendition="#i"></hi>, <hi rendition="#i">ôd</hi>] nr. 85. goth. fraþjan (&#x017F;apere) fraþi (mens)<lb/>
alth. vrad (&#x017F;trenuus); goth. frôds (intelligens) altn. frôdr.<lb/>
ag&#x017F;. frôd, alth. vruot, goth. frôdei (prudentia) alth.<lb/>
vruotî, altn. fr&#x0153;di. &#x2014; nr. 86. goth. raþjan (ratiocinari)<lb/>
raþjô (ratio) alth. redja, reda (ratio und &#x017F;ermo) redôn<lb/>
(loqui); goth. rôdjan (loqui) <note place="foot" n="***)">Schwierig &#x017F;cheint der wech&#x017F;el zwi&#x017F;chen þ und d in fraþjan,<lb/>
frôþ, frôþun und frôds, raþjan und rôdjan (desgleichen<lb/>
in &#x017F;tôþ, &#x017F;tôþun und &#x017F;tôdjan, nr. 72.), zweierlei wurzel zu<lb/>
vermuthen verbietet die nähe der bedeutungen. Und das<lb/>
alth. vrad neben vruot &#x017F;timmt völlig zur goth. anomalie,<lb/>
wiewohl neben redja kein retja, reta, aber ruota. Wie<lb/>
wenn ablaut und ableitung noch nicht gehörig erkannten<lb/>
einfluß auf ab&#x017F;tufung des þ in d, des d in t ausübten?<lb/>
Ich vergleiche das ag&#x017F;. &#x017F;ëóðan, &#x017F;udon, &#x017F;nîðan, &#x017F;nidon, das<lb/>
alth. mîdan, mitun (1, 252. 408. 867.). Al&#x017F;o theilwei&#x017F;e,<lb/>
dem gange der ganzen &#x017F;prache <hi rendition="#i">vorauseilende</hi> laut&#x017F;enkung,<lb/>
aber genau nach dem ge&#x017F;etz der ver&#x017F;chiebung (1, 584.) Nicht<lb/>
unanalog geht die ab&#x017F;tumpfung des &#x017F; in r und die des h<lb/>
in g; vgl. &#x017F;chlußb. 10, <hi rendition="#i">&#x03B1;</hi>.</note> altn. r&#x0153;da (dicere) ag&#x017F;.<lb/></p>
          </div>
        </div>
      </div>
    </body>
  </text>
</TEI>
[10/0028] III. laut u. ablaut. verbliebene ſtarke verba. alth. hapuh (accipiter *)) goth. hafts, alth. haft, altn. haptr (vinctus) alth. haft, ſchwed. hafvande (praegnans, gra- vida). — nr. 82. inſefjan (intelligere) altſ. ſebo (mens) altn. ſefi (animus) hierher vielleicht mhd. ſaf (ſuccus) nhd. ſaft. [at, ôt] das verbum 2ter anom. môtan (capere. va- care) alth. muoƷan, muoƷa (vacuitas, licentia) goth. môtjan (obviam ire) vgl. kinâda und nâhjan nr. 544b; gleicher wurzel ſcheint mats (cibus) alth. maƷ, altn. matr **) alth. kimaƷo (conviva, ſocius). — [ad, ôd] nr. 83. altn. hlada (ſtruere, onerare) hladi (ſtrues) hlad (agger) hlada (horreum) mhd. lade (ciſta) agſ. hläd (onus) hläſt (onus navis, ladung) altn. hlaß (onus carpenti); hlôd (fulcrum) vielleicht hlôdyn (eddi- ſcher name der erde); da im agſ. hladan außer onerare auch haurire bedeutet, könnte das mhd. ledic (vacuus) durch exhauſtus erklärt werden. — nr. 84. altn. vada (incedere, ruere) alth. watan; altn. ôdr (vehemens, ra- bidus) goth. vôds, agſ. vôd (rabies) alth. wuot, altn. œdi (furor) œda (furere) vgl. ôdinn, agſ. vôden, alth. wuo- tan (n. deaſtri), gehört auch das dunkle goth. veitvôdjan (teſtari, gleichſam ire in teſtimonium, procedere teſta- tum) dahin? [aþ, ôd] nr. 85. goth. fraþjan (ſapere) fraþi (mens) alth. vrad (ſtrenuus); goth. frôds (intelligens) altn. frôdr. agſ. frôd, alth. vruot, goth. frôdei (prudentia) alth. vruotî, altn. frœdi. — nr. 86. goth. raþjan (ratiocinari) raþjô (ratio) alth. redja, reda (ratio und ſermo) redôn (loqui); goth. rôdjan (loqui) ***) altn. rœda (dicere) agſ. *) Von aceipere? wie ſlav. jaſtreb von jati (capere)? **) Vgl. niutan (capere) nioƷan (veſci); vielleicht cibus mit ca- pere verwandt, b und p wechſelnd (Schneider 1, 225. 226.) ***) Schwierig ſcheint der wechſel zwiſchen þ und d in fraþjan, frôþ, frôþun und frôds, raþjan und rôdjan (desgleichen in ſtôþ, ſtôþun und ſtôdjan, nr. 72.), zweierlei wurzel zu vermuthen verbietet die nähe der bedeutungen. Und das alth. vrad neben vruot ſtimmt völlig zur goth. anomalie, wiewohl neben redja kein retja, reta, aber ruota. Wie wenn ablaut und ableitung noch nicht gehörig erkannten einfluß auf abſtufung des þ in d, des d in t ausübten? Ich vergleiche das agſ. ſëóðan, ſudon, ſnîðan, ſnidon, das alth. mîdan, mitun (1, 252. 408. 867.). Alſo theilweiſe, dem gange der ganzen ſprache vorauseilende lautſenkung, aber genau nach dem geſetz der verſchiebung (1, 584.) Nicht unanalog geht die abſtumpfung des ſ in r und die des h in g; vgl. ſchlußb. 10, α.

Informationen zum Werk

Download dieses Werks

XML (TEI P5) · HTML · Text
TCF (text annotation layer)

Metadaten zum Werk

TEI-Header · CMDI · Dublin Core

Ansichten dieser Seite

Language Resource Switchboard?

Feedback

Sie haben einen Fehler gefunden? Dann können Sie diesen über unsere Qualitätssicherungsplattform DTAQ melden.

Kommentar zur DTA-Ausgabe

Dieses Werk wurde gemäß den DTA-Transkriptionsrichtlinien im Double-Keying-Verfahren von Nicht-Muttersprachlern erfasst und in XML/TEI P5 nach DTA-Basisformat kodiert.




Ansicht auf Standard zurückstellen

URL zu diesem Werk: https://www.deutschestextarchiv.de/grimm_grammatik02_1826
URL zu dieser Seite: https://www.deutschestextarchiv.de/grimm_grammatik02_1826/28
Zitationshilfe: Grimm, Jacob: Deutsche Grammatik. Bd. 2. Göttingen, 1826, S. 10. In: Deutsches Textarchiv <https://www.deutschestextarchiv.de/grimm_grammatik02_1826/28>, abgerufen am 29.03.2024.