Anmelden (DTAQ) DWDS     dlexDB     CLARIN-D

Lavater, Johann Caspar: Physiognomische Fragmente, zur Beförderung der Menschenkenntniß und Menschenliebe. Bd. 4. Leipzig u. a., 1778.

Bild:
<< vorherige Seite
IV. Abschnitt. I. Fragment.

Doch die Falten beyseite. Was die alten und neuern Physiognomen unbestimmt gelassen
haben; die eigentliche Zeichnung, den Umriß, und die Lage der Stirn, das halte ich für das
wichtigste, was sich der physiognomischen Beobachtung darstellt.

[Spaltenumbruch]

Man
Es ist in dieser ganzen Charakteristik so viel unbe-
stimmtes, allen täglichen Erfahrungen widersprechen-
des; und diese Art abzusprechen und zu verurtheilen ist
so verführerisch zu harten, ungerechten Urtheilen, daß
es gar kein Wunder ist, warum unter allen Wissen-
schaften keine in so übelm Rufe steht, als die Physiog-
nomik. Nimmt man noch dazu, daß beynahe alle diese
Schriftsteller noch Planetarier, Schicksalisten, Chiro-
mantisten sind -- und der wahrsagenden Metoposkopie
und Chiromantie eben denselben, wo nicht noch einen
größern Werth beylegen, als der unmittelbar empiri-
schen Physiognomik -- so läßt sichs vollends begrei-
fen, wie aller gesunder Verstand vor physiognomischen
Schriften zurückbebte. -- Und was die scheinbare Aehn-
lichkeit der Menschen mit den Thieren betrifft, auf die
sich die alten Physiognomisten so oft beziehen -- so
wäre das alles ganz gut, wenn diese Aehnlichkeit vor-
handen, oder näher bestimmt wäre. Denn gerade zum
Exempel in Ansehung der Stirnen hat die wenigste
Aehnlichkeit statt; und wenn auch in Ansehung der
Form allenfalls noch einige wäre -- so wird durch die
Lage der Stirn, auf welche sie gar nicht zu achten schei-
nen -- alles ähnliche wieder unähnlich, und wenn
Schlüsse gemacht werden sollen, so können diese nur
aus der Unähnlichkeit gemacht werden.
IX.
Aus Claramontius.
(De conjectandis cujusque moribus et latitantibus
animi affectibus. Libri decem. Helmstadii,
1665.)

"Figura quadrata frontis signum est praestantis in-
"genii ac judicii; nascitur enim ex sigura naturali ca-
"pitis in anteriore, cujus parte judicium peragitur.

[Spaltenumbruch] "Consert quoque ad prudentiam et ad agibilium co-
"gnitionem disponit rectumque earum judicium. Mul-
"ti homines praeclarae frontis ejusmodi figuram ob-
"tinuere.

"Si figurae capitis, non naturales vocatae a Gale-
"no,
judicii et ingenii vitium semper importarent;
"frontes etiam a quadrata recedentes earumdem fa-
"cultatum vitium indicarent. At cum necessarium
"non sint illae figurae argumentum ejusmodi vitii,
"neque etiam recessus a quadrata fronte est index cer-
"tus judicii depravati, aut dispositionis ad cognitio-
"nem vitiatae. Ex similitudine tamen animalium Phy-
"siognomi conjiciunt, rotunditatem frontis a capillis
"ad oculos indicare stupiditatem; ea enim est figura
"asininae frontis. Rotunditas autem a tempore ad
"tempus dicunt signum irae.

"Magna est frons humana, si etiam intra mediocri-
"tatem humanae mensurae eontineatur, ejusmodique
"magnitudo ad distinctam et dilucidam cognitionem
"confert. Ratioque est, quoniam ad cognitionem
"ejusmodi sincerior sanguis exigitur; qualis non est
"sanguis calidior: quamobrem cognitio elaboratur in
"cerebro, etiam, si principium ejus sit cor. Frons au-
"tem magna, ut detecta efficit, ut confluentes in an-
"teriorem cerebri partem humores et spiritus perfri-
"geratiores sint, adeoque etiam ad distinctionem et
"lucidiorem cognitionem conferant.

"Quodsi magnitudo frontis excedat, perfrigeran-
"tur plus justo spiritus iidem. Unde tardi ad cogno-
"scendum, ad judicandum, segnesque ideo homines
"redduntur. Refert Aristoteles ad boves. At si frons
"parva, spiritus ob tegumentum capillorum, et hu-
"mores in anteriore parte minus perfrigerantur quam
"par sit, calor autem celeritatem judicii facit, et ob

agita-
IV. Abſchnitt. I. Fragment.

Doch die Falten beyſeite. Was die alten und neuern Phyſiognomen unbeſtimmt gelaſſen
haben; die eigentliche Zeichnung, den Umriß, und die Lage der Stirn, das halte ich fuͤr das
wichtigſte, was ſich der phyſiognomiſchen Beobachtung darſtellt.

[Spaltenumbruch]

Man
Es iſt in dieſer ganzen Charakteriſtik ſo viel unbe-
ſtimmtes, allen taͤglichen Erfahrungen widerſprechen-
des; und dieſe Art abzuſprechen und zu verurtheilen iſt
ſo verfuͤhreriſch zu harten, ungerechten Urtheilen, daß
es gar kein Wunder iſt, warum unter allen Wiſſen-
ſchaften keine in ſo uͤbelm Rufe ſteht, als die Phyſiog-
nomik. Nimmt man noch dazu, daß beynahe alle dieſe
Schriftſteller noch Planetarier, Schickſaliſten, Chiro-
mantiſten ſind — und der wahrſagenden Metoposkopie
und Chiromantie eben denſelben, wo nicht noch einen
groͤßern Werth beylegen, als der unmittelbar empiri-
ſchen Phyſiognomik — ſo laͤßt ſichs vollends begrei-
fen, wie aller geſunder Verſtand vor phyſiognomiſchen
Schriften zuruͤckbebte. — Und was die ſcheinbare Aehn-
lichkeit der Menſchen mit den Thieren betrifft, auf die
ſich die alten Phyſiognomiſten ſo oft beziehen — ſo
waͤre das alles ganz gut, wenn dieſe Aehnlichkeit vor-
handen, oder naͤher beſtimmt waͤre. Denn gerade zum
Exempel in Anſehung der Stirnen hat die wenigſte
Aehnlichkeit ſtatt; und wenn auch in Anſehung der
Form allenfalls noch einige waͤre — ſo wird durch die
Lage der Stirn, auf welche ſie gar nicht zu achten ſchei-
nen — alles aͤhnliche wieder unaͤhnlich, und wenn
Schluͤſſe gemacht werden ſollen, ſo koͤnnen dieſe nur
aus der Unaͤhnlichkeit gemacht werden.
IX.
Aus Claramontius.
(De conjectandis cujusque moribus et latitantibus
animi affectibus. Libri decem. Helmſtadii,
1665.)

Figura quadrata frontis ſignum eſt praeſtantis in-
„genii ac judicii; naſcitur enim ex ſigura naturali ca-
„pitis in anteriore, cujus parte judicium peragitur.

[Spaltenumbruch]Conſert quoque ad prudentiam et ad agibilium co-
„gnitionem diſponit rectumque earum judicium. Mul-
„ti homines praeclarae frontis ejusmodi figuram ob-
„tinuere.

Si figurae capitis, non naturales vocatae a Gale-
„no,
judicii et ingenii vitium ſemper importarent;
„frontes etiam a quadrata recedentes earumdem fa-
„cultatum vitium indicarent. At cum neceſſarium
„non ſint illae figurae argumentum ejusmodi vitii,
„neque etiam receſſus à quadrata fronte eſt index cer-
„tus judicii depravati, aut diſpoſitionis ad cognitio-
„nem vitiatae. Ex ſimilitudine tamen animalium Phy-
„ſiognomi conjiciunt, rotunditatem frontis à capillis
„ad oculos indicare ſtupiditatem; ea enim eſt figura
„aſininae frontis. Rotunditas autem à tempore ad
„tempus dicunt ſignum irae.

Magna eſt frons humana, ſi etiam intra mediocri-
„tatem humanae menſurae eontineatur, ejusmodique
„magnitudo ad diſtinctam et dilucidam cognitionem
„confert. Ratioque eſt, quoniam ad cognitionem
„ejusmodi ſincerior ſanguis exigitur; qualis non eſt
„ſanguis calidior: quamobrem cognitio elaboratur in
„cerebro, etiam, ſi principium ejus ſit cor. Frons au-
„tem magna, ut detecta efficit, ut confluentes in an-
„teriorem cerebri partem humores et ſpiritus perfri-
„geratiores ſint, adeoque etiam ad diſtinctionem et
„lucidiorem cognitionem conferant.

Quodſi magnitudo frontis excedat, perfrigeran-
„tur plus juſto ſpiritus iidem. Unde tardi ad cogno-
„ſcendum, ad judicandum, ſegnesque ideo homines
„redduntur. Refert Ariſtoteles ad boves. At ſi frons
„parva, ſpiritus ob tegumentum capillorum, et hu-
„mores in anteriore parte minus perfrigerantur quam
„par ſit, calor autem celeritatem judicii facit, et ob

agita-
<TEI>
  <text>
    <body>
      <div n="1">
        <div n="2">
          <div n="3">
            <pb facs="#f0254" n="224"/>
            <fw place="top" type="header"> <hi rendition="#b"><hi rendition="#aq">IV.</hi> Ab&#x017F;chnitt. <hi rendition="#aq">I.</hi> Fragment.</hi> </fw><lb/>
            <p>Doch die Falten bey&#x017F;eite. Was die alten und neuern Phy&#x017F;iognomen unbe&#x017F;timmt gela&#x017F;&#x017F;en<lb/>
haben; die eigentliche <hi rendition="#fr">Zeichnung,</hi> den <hi rendition="#fr">Umriß,</hi> und die <hi rendition="#fr">Lage</hi> der Stirn, das halte ich fu&#x0364;r das<lb/><hi rendition="#fr">wichtig&#x017F;te,</hi> was &#x017F;ich der phy&#x017F;iognomi&#x017F;chen Beobachtung dar&#x017F;tellt.</p><lb/>
            <fw place="bottom" type="catch">Man</fw><lb/>
            <cb/>
            <p>
              <note next="#a12" xml:id="a11" prev="#a10" place="foot" n="*)">Es i&#x017F;t in die&#x017F;er ganzen Charakteri&#x017F;tik &#x017F;o viel unbe-<lb/>
&#x017F;timmtes, allen ta&#x0364;glichen Erfahrungen wider&#x017F;prechen-<lb/>
des; und die&#x017F;e Art abzu&#x017F;prechen und zu verurtheilen i&#x017F;t<lb/>
&#x017F;o verfu&#x0364;hreri&#x017F;ch zu harten, ungerechten Urtheilen, daß<lb/>
es gar kein Wunder i&#x017F;t, warum unter allen Wi&#x017F;&#x017F;en-<lb/>
&#x017F;chaften keine in &#x017F;o u&#x0364;belm Rufe &#x017F;teht, als die Phy&#x017F;iog-<lb/>
nomik. Nimmt man noch dazu, daß beynahe alle die&#x017F;e<lb/>
Schrift&#x017F;teller noch Planetarier, Schick&#x017F;ali&#x017F;ten, Chiro-<lb/>
manti&#x017F;ten &#x017F;ind &#x2014; und der wahr&#x017F;agenden Metoposkopie<lb/>
und Chiromantie eben den&#x017F;elben, wo nicht noch einen<lb/>
gro&#x0364;ßern Werth beylegen, als der unmittelbar empiri-<lb/>
&#x017F;chen Phy&#x017F;iognomik &#x2014; &#x017F;o la&#x0364;ßt &#x017F;ichs vollends begrei-<lb/>
fen, wie aller ge&#x017F;under Ver&#x017F;tand vor phy&#x017F;iognomi&#x017F;chen<lb/>
Schriften zuru&#x0364;ckbebte. &#x2014; Und was die &#x017F;cheinbare Aehn-<lb/>
lichkeit der Men&#x017F;chen mit den Thieren betrifft, auf die<lb/>
&#x017F;ich die alten Phy&#x017F;iognomi&#x017F;ten &#x017F;o oft beziehen &#x2014; &#x017F;o<lb/>
wa&#x0364;re das alles ganz gut, wenn die&#x017F;e Aehnlichkeit vor-<lb/>
handen, oder na&#x0364;her be&#x017F;timmt wa&#x0364;re. Denn gerade zum<lb/>
Exempel in An&#x017F;ehung der Stirnen hat die wenig&#x017F;te<lb/>
Aehnlichkeit &#x017F;tatt; und wenn auch in An&#x017F;ehung der<lb/>
Form allenfalls noch einige wa&#x0364;re &#x2014; &#x017F;o wird durch die<lb/>
Lage der Stirn, auf welche &#x017F;ie gar nicht zu achten &#x017F;chei-<lb/>
nen &#x2014; alles a&#x0364;hnliche wieder una&#x0364;hnlich, und wenn<lb/>
Schlu&#x0364;&#x017F;&#x017F;e gemacht werden &#x017F;ollen, &#x017F;o ko&#x0364;nnen die&#x017F;e nur<lb/>
aus der Una&#x0364;hnlichkeit gemacht werden.<lb/><hi rendition="#c"><hi rendition="#aq">IX.</hi><lb/><hi rendition="#fr">Aus Claramontius.</hi><lb/><hi rendition="#aq">(De conjectandis cujusque moribus et latitantibus<lb/>
animi affectibus. Libri decem. Helm&#x017F;tadii,</hi> 1665.)</hi><lb/>
&#x201E;<hi rendition="#aq">Figura quadrata frontis &#x017F;ignum e&#x017F;t prae&#x017F;tantis in-<lb/>
&#x201E;genii ac judicii; na&#x017F;citur enim ex &#x017F;igura naturali ca-<lb/>
&#x201E;pitis in anteriore, cujus parte judicium peragitur.</hi><lb/><cb/>
&#x201E;<hi rendition="#aq">Con&#x017F;ert quoque ad prudentiam et ad agibilium co-<lb/>
&#x201E;gnitionem di&#x017F;ponit rectumque earum judicium. Mul-<lb/>
&#x201E;ti homines praeclarae frontis ejusmodi figuram ob-<lb/>
&#x201E;tinuere.</hi><lb/>
&#x201E;<hi rendition="#aq">Si figurae capitis, non naturales vocatae a <hi rendition="#i">Gale-<lb/>
&#x201E;no,</hi> judicii et ingenii vitium &#x017F;emper importarent;<lb/>
&#x201E;frontes etiam a quadrata recedentes earumdem fa-<lb/>
&#x201E;cultatum vitium indicarent. At cum nece&#x017F;&#x017F;arium<lb/>
&#x201E;non &#x017F;int illae figurae argumentum ejusmodi vitii,<lb/>
&#x201E;neque etiam rece&#x017F;&#x017F;us à quadrata fronte e&#x017F;t index cer-<lb/>
&#x201E;tus judicii depravati, aut di&#x017F;po&#x017F;itionis ad cognitio-<lb/>
&#x201E;nem vitiatae. Ex &#x017F;imilitudine tamen animalium Phy-<lb/>
&#x201E;&#x017F;iognomi conjiciunt, rotunditatem frontis à capillis<lb/>
&#x201E;ad oculos indicare &#x017F;tupiditatem; ea enim e&#x017F;t figura<lb/>
&#x201E;a&#x017F;ininae frontis. Rotunditas autem à tempore ad<lb/>
&#x201E;tempus dicunt &#x017F;ignum irae.</hi><lb/>
&#x201E;<hi rendition="#aq">Magna e&#x017F;t frons humana, &#x017F;i etiam intra mediocri-<lb/>
&#x201E;tatem humanae men&#x017F;urae eontineatur, ejusmodique<lb/>
&#x201E;magnitudo ad di&#x017F;tinctam et dilucidam cognitionem<lb/>
&#x201E;confert. Ratioque e&#x017F;t, quoniam ad cognitionem<lb/>
&#x201E;ejusmodi &#x017F;incerior &#x017F;anguis exigitur; qualis non e&#x017F;t<lb/>
&#x201E;&#x017F;anguis calidior: quamobrem cognitio elaboratur in<lb/>
&#x201E;cerebro, etiam, &#x017F;i principium ejus &#x017F;it cor. Frons au-<lb/>
&#x201E;tem magna, ut detecta efficit, ut confluentes in an-<lb/>
&#x201E;teriorem cerebri partem humores et &#x017F;piritus perfri-<lb/>
&#x201E;geratiores &#x017F;int, adeoque etiam ad di&#x017F;tinctionem et<lb/>
&#x201E;lucidiorem cognitionem conferant.</hi><lb/>
&#x201E;<hi rendition="#aq">Quod&#x017F;i magnitudo frontis excedat, perfrigeran-<lb/>
&#x201E;tur plus ju&#x017F;to &#x017F;piritus iidem. Unde tardi ad cogno-<lb/>
&#x201E;&#x017F;cendum, ad judicandum, &#x017F;egnesque ideo homines<lb/>
&#x201E;redduntur. Refert Ari&#x017F;toteles ad boves. At &#x017F;i frons<lb/>
&#x201E;parva, &#x017F;piritus ob tegumentum capillorum, et hu-<lb/>
&#x201E;mores in anteriore parte minus perfrigerantur quam<lb/>
&#x201E;par &#x017F;it, calor autem celeritatem judicii facit, et ob</hi><lb/>
<fw place="bottom" type="catch"><hi rendition="#aq">agita-</hi></fw></note>
            </p><lb/>
          </div>
        </div>
      </div>
    </body>
  </text>
</TEI>
[224/0254] IV. Abſchnitt. I. Fragment. Doch die Falten beyſeite. Was die alten und neuern Phyſiognomen unbeſtimmt gelaſſen haben; die eigentliche Zeichnung, den Umriß, und die Lage der Stirn, das halte ich fuͤr das wichtigſte, was ſich der phyſiognomiſchen Beobachtung darſtellt. Man *) *) Es iſt in dieſer ganzen Charakteriſtik ſo viel unbe- ſtimmtes, allen taͤglichen Erfahrungen widerſprechen- des; und dieſe Art abzuſprechen und zu verurtheilen iſt ſo verfuͤhreriſch zu harten, ungerechten Urtheilen, daß es gar kein Wunder iſt, warum unter allen Wiſſen- ſchaften keine in ſo uͤbelm Rufe ſteht, als die Phyſiog- nomik. Nimmt man noch dazu, daß beynahe alle dieſe Schriftſteller noch Planetarier, Schickſaliſten, Chiro- mantiſten ſind — und der wahrſagenden Metoposkopie und Chiromantie eben denſelben, wo nicht noch einen groͤßern Werth beylegen, als der unmittelbar empiri- ſchen Phyſiognomik — ſo laͤßt ſichs vollends begrei- fen, wie aller geſunder Verſtand vor phyſiognomiſchen Schriften zuruͤckbebte. — Und was die ſcheinbare Aehn- lichkeit der Menſchen mit den Thieren betrifft, auf die ſich die alten Phyſiognomiſten ſo oft beziehen — ſo waͤre das alles ganz gut, wenn dieſe Aehnlichkeit vor- handen, oder naͤher beſtimmt waͤre. Denn gerade zum Exempel in Anſehung der Stirnen hat die wenigſte Aehnlichkeit ſtatt; und wenn auch in Anſehung der Form allenfalls noch einige waͤre — ſo wird durch die Lage der Stirn, auf welche ſie gar nicht zu achten ſchei- nen — alles aͤhnliche wieder unaͤhnlich, und wenn Schluͤſſe gemacht werden ſollen, ſo koͤnnen dieſe nur aus der Unaͤhnlichkeit gemacht werden. IX. Aus Claramontius. (De conjectandis cujusque moribus et latitantibus animi affectibus. Libri decem. Helmſtadii, 1665.) „Figura quadrata frontis ſignum eſt praeſtantis in- „genii ac judicii; naſcitur enim ex ſigura naturali ca- „pitis in anteriore, cujus parte judicium peragitur. „Conſert quoque ad prudentiam et ad agibilium co- „gnitionem diſponit rectumque earum judicium. Mul- „ti homines praeclarae frontis ejusmodi figuram ob- „tinuere. „Si figurae capitis, non naturales vocatae a Gale- „no, judicii et ingenii vitium ſemper importarent; „frontes etiam a quadrata recedentes earumdem fa- „cultatum vitium indicarent. At cum neceſſarium „non ſint illae figurae argumentum ejusmodi vitii, „neque etiam receſſus à quadrata fronte eſt index cer- „tus judicii depravati, aut diſpoſitionis ad cognitio- „nem vitiatae. Ex ſimilitudine tamen animalium Phy- „ſiognomi conjiciunt, rotunditatem frontis à capillis „ad oculos indicare ſtupiditatem; ea enim eſt figura „aſininae frontis. Rotunditas autem à tempore ad „tempus dicunt ſignum irae. „Magna eſt frons humana, ſi etiam intra mediocri- „tatem humanae menſurae eontineatur, ejusmodique „magnitudo ad diſtinctam et dilucidam cognitionem „confert. Ratioque eſt, quoniam ad cognitionem „ejusmodi ſincerior ſanguis exigitur; qualis non eſt „ſanguis calidior: quamobrem cognitio elaboratur in „cerebro, etiam, ſi principium ejus ſit cor. Frons au- „tem magna, ut detecta efficit, ut confluentes in an- „teriorem cerebri partem humores et ſpiritus perfri- „geratiores ſint, adeoque etiam ad diſtinctionem et „lucidiorem cognitionem conferant. „Quodſi magnitudo frontis excedat, perfrigeran- „tur plus juſto ſpiritus iidem. Unde tardi ad cogno- „ſcendum, ad judicandum, ſegnesque ideo homines „redduntur. Refert Ariſtoteles ad boves. At ſi frons „parva, ſpiritus ob tegumentum capillorum, et hu- „mores in anteriore parte minus perfrigerantur quam „par ſit, calor autem celeritatem judicii facit, et ob agita-

Suche im Werk

Hilfe

Informationen zum Werk

Download dieses Werks

XML (TEI P5) · HTML · Text
TCF (text annotation layer)
TCF (tokenisiert, serialisiert, lemmatisiert, normalisiert)
XML (TEI P5 inkl. att.linguistic)

Metadaten zum Werk

TEI-Header · CMDI · Dublin Core

Ansichten dieser Seite

Voyant Tools ?

Language Resource Switchboard?

Feedback

Sie haben einen Fehler gefunden? Dann können Sie diesen über unsere Qualitätssicherungsplattform DTAQ melden.

Kommentar zur DTA-Ausgabe

Dieses Werk wurde gemäß den DTA-Transkriptionsrichtlinien im Double-Keying-Verfahren von Nicht-Muttersprachlern erfasst und in XML/TEI P5 nach DTA-Basisformat kodiert.




Ansicht auf Standard zurückstellen

URL zu diesem Werk: https://www.deutschestextarchiv.de/lavater_fragmente04_1778
URL zu dieser Seite: https://www.deutschestextarchiv.de/lavater_fragmente04_1778/254
Zitationshilfe: Lavater, Johann Caspar: Physiognomische Fragmente, zur Beförderung der Menschenkenntniß und Menschenliebe. Bd. 4. Leipzig u. a., 1778, S. 224. In: Deutsches Textarchiv <https://www.deutschestextarchiv.de/lavater_fragmente04_1778/254>, abgerufen am 12.05.2024.