Anmelden (DTAQ) DWDS     dlexDB     CLARIN-D

Grimm, Jacob: Deutsche Grammatik. Bd. 2. Göttingen, 1826.

Bild:
<< vorherige Seite

III. consonantische ableitungen. R.
(vespertilio) jun. 232; nat-ara (vipera); ost-ara (pascha)
K, 33a 44b O. I. 22, 5. IV, 9, 8. T. 153, 2. 155, 1. 157,
1; pseif-ara (tibia) jun. 253. vielleicht tibicina?; plat-ara
(vesica); salp-ara (unguentaria) mons. 325; naht-sank-
ara (degallinatio?) zwetl, 119a; speihh-alt-ara (sputum)
T. 132; ki-vat-ara (commater); viur-ara (socaria) mons.
326; winist-ara (sinistra manus) *) und sicher noch andere.
-- ags. äd-re (vena); bläd-re (vesica); culuf-re (columba)
vgl. slav. golub; east-re (pascha) kann ich nicht gehörig
belegen, es stehet oft eastro und eastron im pl.; näd-
re (vipera); zumahl aber viele auf -estre, istre, welche mei-
stens handelnde feminina ausdrücken, z. b. bäc-est-re
(pistrix); eov-est-re (ovile); cänn-est-re (genitrix); fost-
re (nutrix); laer-est-re (doctrix); milt-est-re (meretrix);
raed-est-re (lectrix); sang-est-re (cantatrix); seam-est-re
(sartrix); vebb-est-re (textrix); vit-eg-est-re (prophetissa)
etc. -- altn. blad-ra; nad-ra; fost-ra (nutrix); eist-ra (adeps);
ost-ra (ostrea) sonst keine auf -stra, sondern pistrix, canta-
trix wird umschrieben: bakara-kona, saungvara-kona. --
mhd. agelst-er (pica); blat-ere; nat-ere; vip-ere; kult-er
(culcitra) Parc. 16419. 22723; ganst-er (oder genster, gaen-
ster? scintilla); gaenester herrad. 198b; schült-er schw. decl.
Parc. 5642. -- nhd. amm-er; aust-er; elst-er (pica); blatt-
er; natt-er; ost-ern nur im pl. -- nnl. add-er (vipera);
bladd-er und viele auf -ster, z. b. bakst-er (pistrix); be-
del-arst-er (mendicula); koppel-arst-er (lena); makst-er;
naist-er (netrix); voedst-er (nutrix); zangst-er, zingst-er
(cantatrix) etc. -- engl. add-er; bladd-er; culv-er; auch
noch einige auf -ster: spinst-er (filatrix) webst-er (textrix);
da aber letzteres ebenwohl textor, und seamst-er (sutor)
[neben seamst-reß, sartrix] gamest-er (lusor) bedeutet, so
läßt sich daraus auf ags. schwache masc. vebbestra (textor)
gamestra (lusor) schließen und geht (wie aus dem ahd.
hamistro, altn. fostri) hervor, daß die bildung -st gar
nicht aufs fem. beschränkt werden darf [mehr davon
hernach beim ST.] --

2) adjectiva.

a) erster declination.
goth. ab-rs (validus); fram-ald-rs (provectus aetate) nur
der comp. ald-roza zu belegen; bait-rs (amarus); fag-rs
(aptus); mund-rs (vigil, citus?) es kommt nur das subst.

*) die baum- und pflanzennamen affoltera, hiesaltera, weh-
haltera suche man bei der composition, vgl. die note s. 122.

III. conſonantiſche ableitungen. R.
(veſpertilio) jun. 232; nat-ara (vipera); ôſt-ara (paſcha)
K, 33a 44b O. I. 22, 5. IV, 9, 8. T. 153, 2. 155, 1. 157,
1; pſîf-ara (tibia) jun. 253. vielleicht tibicina?; plat-ara
(veſica); ſalp-ara (unguentaria) monſ. 325; naht-ſank-
ara (degallinatio?) zwetl, 119a; ſpeihh-alt-ara (ſputum)
T. 132; ki-vat-ara (commater); viur-ara (ſocaria) monſ.
326; winiſt-ara (ſiniſtra manus) *) und ſicher noch andere.
— agſ. äd-re (vena); bläd-re (veſica); culuf-re (columba)
vgl. ſlav. golub; eáſt-re (paſcha) kann ich nicht gehörig
belegen, es ſtehet oft eáſtro und eáſtron im pl.; näd-
re (vipera); zumahl aber viele auf -eſtre, iſtre, welche mei-
ſtens handelnde feminina ausdrücken, z. b. bäc-eſt-re
(piſtrix); ëov-eſt-re (ovile); cänn-eſt-re (genitrix); fôſt-
re (nutrix); lær-eſt-re (doctrix); milt-eſt-re (meretrix);
ræd-eſt-re (lectrix); ſang-eſt-re (cantatrix); ſeám-eſt-re
(ſartrix); vëbb-eſt-re (textrix); vit-eg-eſt-re (prophetiſſa)
etc. — altn. blad-ra; nad-ra; fôſt-ra (nutrix); îſt-ra (adeps);
oſt-ra (oſtrea) ſonſt keine auf -ſtra, ſondern piſtrix, canta-
trix wird umſchrieben: bakara-kona, ſaungvara-kona. —
mhd. âgelſt-er (pica); blat-ere; nat-ere; vip-ere; kult-er
(culcitra) Parc. 16419. 22723; ganſt-er (oder genſter, gæn-
ſter? ſcintilla); gæneſter herrad. 198b; ſchült-er ſchw. decl.
Parc. 5642. — nhd. amm-er; auſt-er; elſt-er (pica); blatt-
er; natt-er; ôſt-ern nur im pl. — nnl. add-er (vipera);
bladd-er und viele auf -ſter, z. b. bakſt-er (piſtrix); be-
del-ârſt-er (mendicula); koppel-ârſt-er (lena); mâkſt-er;
nâiſt-er (netrix); voedſt-er (nutrix); zangſt-er, zingſt-er
(cantatrix) etc. — engl. add-er; bladd-er; culv-er; auch
noch einige auf -ſter: ſpinſt-er (filatrix) webſt-er (textrix);
da aber letzteres ebenwohl textor, und ſeamſt-er (ſutor)
[neben ſeamſt-reß, ſartrix] gameſt-er (luſor) bedeutet, ſo
läßt ſich daraus auf agſ. ſchwache maſc. vëbbeſtra (textor)
gameſtra (luſor) ſchließen und geht (wie aus dem ahd.
hamiſtro, altn. fôſtri) hervor, daß die bildung -ſt gar
nicht aufs fem. beſchränkt werden darf [mehr davon
hernach beim ST.] —

2) adjectiva.

α) erſter declination.
goth. ab-rs (validus); fram-ald-rs (provectus aetate) nur
der comp. ald-rôza zu belegen; báit-rs (amarus); fag-rs
(aptus); mund-rs (vigil, citus?) es kommt nur das ſubſt.

*) die baum- und pflanzennamen affoltera, hieſaltera, weh-
haltera ſuche man bei der compoſition, vgl. die note ſ. 122.
<TEI>
  <text>
    <body>
      <div n="1">
        <div n="2">
          <div n="3">
            <div n="4">
              <p><pb facs="#f0152" n="134"/><fw place="top" type="header"><hi rendition="#b">III. <hi rendition="#i">con&#x017F;onanti&#x017F;che ableitungen. R.</hi></hi></fw><lb/>
(ve&#x017F;pertilio) jun. 232; nat-ara (vipera); ô&#x017F;t-ara (pa&#x017F;cha)<lb/>
K, 33<hi rendition="#sup">a</hi> 44<hi rendition="#sup">b</hi> O. I. 22, 5. IV, 9, 8. T. 153, 2. 155, 1. 157,<lb/>
1; p&#x017F;îf-ara (tibia) jun. 253. vielleicht tibicina?; plat-ara<lb/>
(ve&#x017F;ica); &#x017F;alp-ara (unguentaria) mon&#x017F;. 325; naht-&#x017F;ank-<lb/>
ara (degallinatio?) zwetl, 119<hi rendition="#sup">a</hi>; &#x017F;peihh-alt-ara (&#x017F;putum)<lb/>
T. 132; ki-vat-ara (commater); viur-ara (&#x017F;ocaria) mon&#x017F;.<lb/>
326; wini&#x017F;t-ara (&#x017F;ini&#x017F;tra manus) <note place="foot" n="*)">die baum- und pflanzennamen affoltera, hie&#x017F;altera, weh-<lb/>
haltera &#x017F;uche man bei der compo&#x017F;ition, vgl. die note &#x017F;. 122.</note> und &#x017F;icher noch andere.<lb/>
&#x2014; ag&#x017F;. äd-re (vena); bläd-re (ve&#x017F;ica); culuf-re (columba)<lb/>
vgl. &#x017F;lav. golub; eá&#x017F;t-re (pa&#x017F;cha) kann ich nicht gehörig<lb/>
belegen, es &#x017F;tehet oft eá&#x017F;tro und eá&#x017F;tron im pl.; näd-<lb/>
re (vipera); zumahl aber viele auf -e&#x017F;tre, i&#x017F;tre, welche mei-<lb/>
&#x017F;tens handelnde feminina ausdrücken, z. b. bäc-e&#x017F;t-re<lb/>
(pi&#x017F;trix); ëov-e&#x017F;t-re (ovile); cänn-e&#x017F;t-re (genitrix); fô&#x017F;t-<lb/>
re (nutrix); lær-e&#x017F;t-re (doctrix); milt-e&#x017F;t-re (meretrix);<lb/>
ræd-e&#x017F;t-re (lectrix); &#x017F;ang-e&#x017F;t-re (cantatrix); &#x017F;eám-e&#x017F;t-re<lb/>
(&#x017F;artrix); vëbb-e&#x017F;t-re (textrix); vit-eg-e&#x017F;t-re (propheti&#x017F;&#x017F;a)<lb/>
etc. &#x2014; altn. blad-ra; nad-ra; fô&#x017F;t-ra (nutrix); î&#x017F;t-ra (adeps);<lb/>
o&#x017F;t-ra (o&#x017F;trea) &#x017F;on&#x017F;t keine auf -&#x017F;tra, &#x017F;ondern pi&#x017F;trix, canta-<lb/>
trix wird um&#x017F;chrieben: bakara-kona, &#x017F;aungvara-kona. &#x2014;<lb/>
mhd. âgel&#x017F;t-er (pica); blat-ere; nat-ere; vip-ere; kult-er<lb/>
(culcitra) Parc. 16419. 22723; gan&#x017F;t-er (oder gen&#x017F;ter, gæn-<lb/>
&#x017F;ter? &#x017F;cintilla); gæne&#x017F;ter herrad. 198<hi rendition="#sup">b</hi>; &#x017F;chült-er &#x017F;chw. decl.<lb/>
Parc. 5642. &#x2014; nhd. amm-er; au&#x017F;t-er; el&#x017F;t-er (pica); blatt-<lb/>
er; natt-er; ô&#x017F;t-ern nur im pl. &#x2014; nnl. add-er (vipera);<lb/>
bladd-er und viele auf -&#x017F;ter, z. b. bak&#x017F;t-er (pi&#x017F;trix); be-<lb/>
del-âr&#x017F;t-er (mendicula); koppel-âr&#x017F;t-er (lena); mâk&#x017F;t-er;<lb/>
nâi&#x017F;t-er (netrix); voed&#x017F;t-er (nutrix); zang&#x017F;t-er, zing&#x017F;t-er<lb/>
(cantatrix) etc. &#x2014; engl. add-er; bladd-er; culv-er; auch<lb/>
noch einige auf -&#x017F;ter: &#x017F;pin&#x017F;t-er (filatrix) web&#x017F;t-er (textrix);<lb/>
da aber letzteres ebenwohl textor, und &#x017F;eam&#x017F;t-er (&#x017F;utor)<lb/>
[neben &#x017F;eam&#x017F;t-reß, &#x017F;artrix] game&#x017F;t-er (lu&#x017F;or) bedeutet, &#x017F;o<lb/>
läßt &#x017F;ich daraus auf ag&#x017F;. &#x017F;chwache ma&#x017F;c. vëbbe&#x017F;tra (textor)<lb/>
game&#x017F;tra (lu&#x017F;or) &#x017F;chließen und geht (wie aus dem ahd.<lb/>
hami&#x017F;tro, altn. fô&#x017F;tri) hervor, daß die bildung -&#x017F;t gar<lb/>
nicht aufs fem. be&#x017F;chränkt werden darf [mehr davon<lb/>
hernach beim ST.] &#x2014;</p><lb/>
              <p>2) <hi rendition="#i">adjectiva.</hi></p><lb/>
              <p><hi rendition="#i">&#x03B1;</hi>) <hi rendition="#i">er&#x017F;ter declination.</hi><lb/>
goth. ab-rs (validus); fram-ald-rs (provectus aetate) nur<lb/>
der comp. ald-rôza zu belegen; báit-rs (amarus); fag-rs<lb/>
(aptus); mund-rs (vigil, citus?) es kommt nur das &#x017F;ub&#x017F;t.<lb/></p>
            </div>
          </div>
        </div>
      </div>
    </body>
  </text>
</TEI>
[134/0152] III. conſonantiſche ableitungen. R. (veſpertilio) jun. 232; nat-ara (vipera); ôſt-ara (paſcha) K, 33a 44b O. I. 22, 5. IV, 9, 8. T. 153, 2. 155, 1. 157, 1; pſîf-ara (tibia) jun. 253. vielleicht tibicina?; plat-ara (veſica); ſalp-ara (unguentaria) monſ. 325; naht-ſank- ara (degallinatio?) zwetl, 119a; ſpeihh-alt-ara (ſputum) T. 132; ki-vat-ara (commater); viur-ara (ſocaria) monſ. 326; winiſt-ara (ſiniſtra manus) *) und ſicher noch andere. — agſ. äd-re (vena); bläd-re (veſica); culuf-re (columba) vgl. ſlav. golub; eáſt-re (paſcha) kann ich nicht gehörig belegen, es ſtehet oft eáſtro und eáſtron im pl.; näd- re (vipera); zumahl aber viele auf -eſtre, iſtre, welche mei- ſtens handelnde feminina ausdrücken, z. b. bäc-eſt-re (piſtrix); ëov-eſt-re (ovile); cänn-eſt-re (genitrix); fôſt- re (nutrix); lær-eſt-re (doctrix); milt-eſt-re (meretrix); ræd-eſt-re (lectrix); ſang-eſt-re (cantatrix); ſeám-eſt-re (ſartrix); vëbb-eſt-re (textrix); vit-eg-eſt-re (prophetiſſa) etc. — altn. blad-ra; nad-ra; fôſt-ra (nutrix); îſt-ra (adeps); oſt-ra (oſtrea) ſonſt keine auf -ſtra, ſondern piſtrix, canta- trix wird umſchrieben: bakara-kona, ſaungvara-kona. — mhd. âgelſt-er (pica); blat-ere; nat-ere; vip-ere; kult-er (culcitra) Parc. 16419. 22723; ganſt-er (oder genſter, gæn- ſter? ſcintilla); gæneſter herrad. 198b; ſchült-er ſchw. decl. Parc. 5642. — nhd. amm-er; auſt-er; elſt-er (pica); blatt- er; natt-er; ôſt-ern nur im pl. — nnl. add-er (vipera); bladd-er und viele auf -ſter, z. b. bakſt-er (piſtrix); be- del-ârſt-er (mendicula); koppel-ârſt-er (lena); mâkſt-er; nâiſt-er (netrix); voedſt-er (nutrix); zangſt-er, zingſt-er (cantatrix) etc. — engl. add-er; bladd-er; culv-er; auch noch einige auf -ſter: ſpinſt-er (filatrix) webſt-er (textrix); da aber letzteres ebenwohl textor, und ſeamſt-er (ſutor) [neben ſeamſt-reß, ſartrix] gameſt-er (luſor) bedeutet, ſo läßt ſich daraus auf agſ. ſchwache maſc. vëbbeſtra (textor) gameſtra (luſor) ſchließen und geht (wie aus dem ahd. hamiſtro, altn. fôſtri) hervor, daß die bildung -ſt gar nicht aufs fem. beſchränkt werden darf [mehr davon hernach beim ST.] — 2) adjectiva. α) erſter declination. goth. ab-rs (validus); fram-ald-rs (provectus aetate) nur der comp. ald-rôza zu belegen; báit-rs (amarus); fag-rs (aptus); mund-rs (vigil, citus?) es kommt nur das ſubſt. *) die baum- und pflanzennamen affoltera, hieſaltera, weh- haltera ſuche man bei der compoſition, vgl. die note ſ. 122.

Informationen zum Werk

Download dieses Werks

XML (TEI P5) · HTML · Text
TCF (text annotation layer)

Metadaten zum Werk

TEI-Header · CMDI · Dublin Core

Ansichten dieser Seite

Language Resource Switchboard?

Feedback

Sie haben einen Fehler gefunden? Dann können Sie diesen über unsere Qualitätssicherungsplattform DTAQ melden.

Kommentar zur DTA-Ausgabe

Dieses Werk wurde gemäß den DTA-Transkriptionsrichtlinien im Double-Keying-Verfahren von Nicht-Muttersprachlern erfasst und in XML/TEI P5 nach DTA-Basisformat kodiert.




Ansicht auf Standard zurückstellen

URL zu diesem Werk: https://www.deutschestextarchiv.de/grimm_grammatik02_1826
URL zu dieser Seite: https://www.deutschestextarchiv.de/grimm_grammatik02_1826/152
Zitationshilfe: Grimm, Jacob: Deutsche Grammatik. Bd. 2. Göttingen, 1826, S. 134. In: Deutsches Textarchiv <https://www.deutschestextarchiv.de/grimm_grammatik02_1826/152>, abgerufen am 27.04.2024.