XII. Hinc opinionem illorum nauci pendent emunctioris ju- dicii viri, dicentium: ut aer putridus & corruptus (qualis deprehen- ditur tempore pestis, aut in puteis longo tempore contectis,) delete- rium est, hominesque interficit: sic aer corruptus in cavernis terrae ta- le gignit venenum. Nam stante hac opinione, nunquam tuti erunt metallici a metu hoc, qui alias exigui mercedis gratia summis cum la- boribus vitam circumferunt venalem. Ego certe mallem decies sta- re in acie, & cum hoste pugnare, quam semel loca jugis veneni vi- dere, vitamque inglorius amittere: Nullo enim non momento evola- rent & obvium factos perimerent. At hoc falsum: sciunt enim Me- tallurgi tempus spatiumque temporis ad aeris purgationem necessa- rium. Quid? quod aer etiam illis in cavernis movetur, agitatur, pur- gatur. Imo ipsemet tam purum aliquibus in locis Schlaccowalden- sium cuniculorum inveni, ut puriorem in terrae convexo desiderarem. XIII. Dicis forsan: Crederem, si non sulphur in spiraculis fur- nulorum metallicorum reperiretur. At heus tu! simplexne sulphur? nonne arsenicum separare possum? quapropter illud fornacibus adhae- rens venenum arsenicum sulphuratum est. Facillime autem sulphur & arsenicum commisceri sciunt illi, qui ex arsenico, antimonio, & sulphu- re lapidem fecere dulcissimum. XIV. Adhuc dubitas forsan, cum credere non possis, quomodo tanta possit adesse arsenici copia, si solummodo in extremitate lapidum a lapidibus secernatur? at ego dico, calorem illum maximum etiam in medulla, ut ita dicam, lapidum aerosorum in arsenicum agere & fa- cere, ut evolet. Nam, si per 3. alembicos transeunt spiritus, quid ob- stabit, quo minus per lapides poris abundantes? Natura cauta viam monstrat, & educit non prohibente lapidum soliditate. Quid in em- pyicis pus per Urinam vel alvum, ceu ipsemet vidi, excernitur. Quis anatomicorum vias illas occultas vidit? natura inscrutabilis, natura, in- quam, invenit, & per illas materiam nocentem educit. XV. Dicis: Omne solidum densum & durum est; si itaque la- pides solidi sunt, duri ac densi erunt, prohibebuntque transitum corpo- ris arsenici, cum penetrationem non concedant. At heus? Spongia est- ne solida? est certe. Aer & ignis suntne corpora solida? lectis certe ingeniis sunt: cum tota Sphaera ignis vel aeris sit sui plena, non alieni.
Vide
Beſchreibung des Fichtelbergs.
XII. Hinc opinionem illorum nauci pendent emunctioris ju- dicii viri, dicentium: ut aër putridus & corruptus (qualis deprehen- ditur tempore peſtis, aut in puteis longo tempore contectis,) delete- rium eſt, hominesque interficit: ſic aër corruptus in cavernis terræ ta- le gignit venenum. Nam ſtante hac opinione, nunquam tuti erunt metallici a metu hoc, qui alias exigui mercedis gratia ſummis cum la- boribus vitam circumferunt venalem. Ego certe mallem decies ſta- re in acie, & cum hoſte pugnare, quam ſemel loca jugis veneni vi- dere, vitamque inglorius amittere: Nullo enim non momento evola- rent & obvium factos perimerent. At hoc falſum: ſciunt enim Me- tallurgi tempus ſpatiumque temporis ad aeris purgationem neceſſa- rium. Quid? quod aer etiam illis in cavernis movetur, agitatur, pur- gatur. Imò ipſemet tam purum aliquibus in locis Schlaccowalden- ſium cuniculorum inveni, ut puriorem in terræ convexo deſiderarem. XIII. Dicis forſan: Crederem, ſi non ſulphur in ſpiraculis fur- nulorum metallicorum reperiretur. At heus tu! ſimplexne ſulphur? nonne arſenicum ſeparare poſſum? quapropter illud fornacibus adhæ- rens venenum arſenicum ſulphuratum eſt. Facillime autem ſulphur & arſenicum commiſceri ſciunt illi, qui ex arſenico, antimonio, & ſulphu- re lapidem fecere dulcisſimum. XIV. Adhuc dubitas forſan, cum credere non posſis, quomodo tanta posſit adeſſe arſenici copia, ſi ſolummodo in extremitate lapidum a lapidibus ſecernatur? at ego dico, calorem illum maximum etiam in medulla, ut ita dicam, lapidum æroſorum in arſenicum agere & fa- cere, ut evolet. Nam, ſi per 3. alembicos transeunt ſpiritus, quid ob- ſtabit, quo minus per lapides poris abundantes? Natura cauta viam monſtrat, & educit non prohibente lapidum ſoliditate. Quid in em- pyicis pus per Urinam vel alvum, ceu ipſemet vidi, excernitur. Quis anatomicorum vias illas occultas vidit? natura inſcrutabilis, natura, in- quam, invenit, & per illas materiam nocentem educit. XV. Dicis: Omne ſolidum denſum & durum eſt; ſi itaque la- pides ſolidi ſunt, duri ac denſi erunt, prohibebuntque tranſitum corpo- ris arſenici, cum penetrationem non concedant. At heus? Spongia eſt- ne ſolida? eſt certe. Aer & ignis ſuntne corpora ſolida? lectis certe ingeniis ſunt: cum tota Sphæra ignis vel aeris ſit ſui plena, non alieni.
Vide
<TEI><text><body><divn="1"><divn="2"><cit><quote><pbfacs="#f0239"n="204"/><fwplace="top"type="header"><hirendition="#b">Beſchreibung des Fichtelbergs.</hi></fw><lb/><hirendition="#aq">XII. Hinc opinionem illorum nauci pendent emunctioris ju-<lb/>
dicii viri, dicentium: ut aër putridus & corruptus (qualis deprehen-<lb/>
ditur tempore peſtis, aut in puteis longo tempore contectis,) delete-<lb/>
rium eſt, hominesque interficit: ſic aër corruptus in cavernis terræ ta-<lb/>
le gignit venenum. Nam ſtante hac opinione, nunquam tuti erunt<lb/>
metallici a metu hoc, qui alias exigui mercedis gratia ſummis cum la-<lb/>
boribus vitam circumferunt venalem. Ego certe mallem decies ſta-<lb/>
re in acie, & cum hoſte pugnare, quam ſemel loca jugis veneni vi-<lb/>
dere, vitamque inglorius amittere: Nullo enim non momento evola-<lb/>
rent & obvium factos perimerent. At hoc falſum: ſciunt enim Me-<lb/>
tallurgi tempus ſpatiumque temporis ad aeris purgationem neceſſa-<lb/>
rium. Quid? quod aer etiam illis in cavernis movetur, agitatur, pur-<lb/>
gatur. Imò ipſemet tam purum aliquibus in locis Schlaccowalden-<lb/>ſium cuniculorum inveni, ut puriorem in terræ convexo deſiderarem.<lb/>
XIII. Dicis forſan: Crederem, ſi non ſulphur in ſpiraculis fur-<lb/>
nulorum metallicorum reperiretur. At heus tu! ſimplexne ſulphur?<lb/>
nonne arſenicum ſeparare poſſum? quapropter illud fornacibus adhæ-<lb/>
rens venenum arſenicum ſulphuratum eſt. Facillime autem ſulphur &<lb/>
arſenicum commiſceri ſciunt illi, qui ex arſenico, antimonio, &ſulphu-<lb/>
re lapidem fecere dulcisſimum.<lb/>
XIV. Adhuc dubitas forſan, cum credere non posſis, quomodo<lb/>
tanta posſit adeſſe arſenici copia, ſi ſolummodo in extremitate lapidum<lb/>
a lapidibus ſecernatur? at ego dico, calorem illum maximum etiam<lb/>
in medulla, ut ita dicam, lapidum æroſorum in arſenicum agere & fa-<lb/>
cere, ut evolet. Nam, ſi per 3. alembicos transeunt ſpiritus, quid ob-<lb/>ſtabit, quo minus per lapides poris abundantes? Natura cauta viam<lb/>
monſtrat, & educit non prohibente lapidum ſoliditate. Quid in em-<lb/>
pyicis pus per Urinam vel alvum, ceu ipſemet vidi, excernitur. Quis<lb/>
anatomicorum vias illas occultas vidit? natura inſcrutabilis, natura, in-<lb/>
quam, invenit, & per illas materiam nocentem educit.<lb/>
XV. Dicis: Omne ſolidum denſum & durum eſt; ſi itaque la-<lb/>
pides ſolidi ſunt, duri ac denſi erunt, prohibebuntque tranſitum corpo-<lb/>
ris arſenici, cum penetrationem non concedant. At heus? Spongia eſt-<lb/>
ne ſolida? eſt certe. Aer & ignis ſuntne corpora ſolida? lectis certe<lb/>
ingeniis ſunt: cum tota Sphæra ignis vel aeris ſit ſui plena, non alieni.</hi><lb/><fwplace="bottom"type="catch"><hirendition="#aq">Vide</hi></fw><lb/></quote></cit></div></div></body></text></TEI>
[204/0239]
Beſchreibung des Fichtelbergs.
XII. Hinc opinionem illorum nauci pendent emunctioris ju-
dicii viri, dicentium: ut aër putridus & corruptus (qualis deprehen-
ditur tempore peſtis, aut in puteis longo tempore contectis,) delete-
rium eſt, hominesque interficit: ſic aër corruptus in cavernis terræ ta-
le gignit venenum. Nam ſtante hac opinione, nunquam tuti erunt
metallici a metu hoc, qui alias exigui mercedis gratia ſummis cum la-
boribus vitam circumferunt venalem. Ego certe mallem decies ſta-
re in acie, & cum hoſte pugnare, quam ſemel loca jugis veneni vi-
dere, vitamque inglorius amittere: Nullo enim non momento evola-
rent & obvium factos perimerent. At hoc falſum: ſciunt enim Me-
tallurgi tempus ſpatiumque temporis ad aeris purgationem neceſſa-
rium. Quid? quod aer etiam illis in cavernis movetur, agitatur, pur-
gatur. Imò ipſemet tam purum aliquibus in locis Schlaccowalden-
ſium cuniculorum inveni, ut puriorem in terræ convexo deſiderarem.
XIII. Dicis forſan: Crederem, ſi non ſulphur in ſpiraculis fur-
nulorum metallicorum reperiretur. At heus tu! ſimplexne ſulphur?
nonne arſenicum ſeparare poſſum? quapropter illud fornacibus adhæ-
rens venenum arſenicum ſulphuratum eſt. Facillime autem ſulphur &
arſenicum commiſceri ſciunt illi, qui ex arſenico, antimonio, & ſulphu-
re lapidem fecere dulcisſimum.
XIV. Adhuc dubitas forſan, cum credere non posſis, quomodo
tanta posſit adeſſe arſenici copia, ſi ſolummodo in extremitate lapidum
a lapidibus ſecernatur? at ego dico, calorem illum maximum etiam
in medulla, ut ita dicam, lapidum æroſorum in arſenicum agere & fa-
cere, ut evolet. Nam, ſi per 3. alembicos transeunt ſpiritus, quid ob-
ſtabit, quo minus per lapides poris abundantes? Natura cauta viam
monſtrat, & educit non prohibente lapidum ſoliditate. Quid in em-
pyicis pus per Urinam vel alvum, ceu ipſemet vidi, excernitur. Quis
anatomicorum vias illas occultas vidit? natura inſcrutabilis, natura, in-
quam, invenit, & per illas materiam nocentem educit.
XV. Dicis: Omne ſolidum denſum & durum eſt; ſi itaque la-
pides ſolidi ſunt, duri ac denſi erunt, prohibebuntque tranſitum corpo-
ris arſenici, cum penetrationem non concedant. At heus? Spongia eſt-
ne ſolida? eſt certe. Aer & ignis ſuntne corpora ſolida? lectis certe
ingeniis ſunt: cum tota Sphæra ignis vel aeris ſit ſui plena, non alieni.
Vide
Informationen zur CAB-Ansicht
Diese Ansicht bietet Ihnen die Darstellung des Textes in normalisierter Orthographie.
Diese Textvariante wird vollautomatisch erstellt und kann aufgrund dessen auch Fehler enthalten.
Alle veränderten Wortformen sind grau hinterlegt. Als fremdsprachliches Material erkannte
Textteile sind ausgegraut dargestellt.
Pachelbel-Gehag, Johann Christoph von: Ausführliche Beschreibung Des Fichtel-Berges, Jn Norgau liegend. Leipzig, 1716, S. 204. In: Deutsches Textarchiv <https://www.deutschestextarchiv.de/pachelbel_fichtelberg_1716/239>, abgerufen am 25.11.2024.
Alle Inhalte dieser Seite unterstehen, soweit nicht anders gekennzeichnet, einer
Creative-Commons-Lizenz.
Die Rechte an den angezeigten Bilddigitalisaten, soweit nicht anders gekennzeichnet, liegen bei den besitzenden Bibliotheken.
Weitere Informationen finden Sie in den DTA-Nutzungsbedingungen.
Insbesondere im Hinblick auf die §§ 86a StGB und 130 StGB wird festgestellt, dass die auf
diesen Seiten abgebildeten Inhalte weder in irgendeiner Form propagandistischen Zwecken
dienen, oder Werbung für verbotene Organisationen oder Vereinigungen darstellen, oder
nationalsozialistische Verbrechen leugnen oder verharmlosen, noch zum Zwecke der
Herabwürdigung der Menschenwürde gezeigt werden.
Die auf diesen Seiten abgebildeten Inhalte (in Wort und Bild) dienen im Sinne des
§ 86 StGB Abs. 3 ausschließlich historischen, sozial- oder kulturwissenschaftlichen
Forschungszwecken. Ihre Veröffentlichung erfolgt in der Absicht, Wissen zur Anregung
der intellektuellen Selbstständigkeit und Verantwortungsbereitschaft des Staatsbürgers zu
vermitteln und damit der Förderung seiner Mündigkeit zu dienen.
Zitierempfehlung: Deutsches Textarchiv. Grundlage für ein Referenzkorpus der neuhochdeutschen Sprache. Herausgegeben von der Berlin-Brandenburgischen Akademie der Wissenschaften, Berlin 2024. URL: https://www.deutschestextarchiv.de/.