Dokumentansicht: M114-N1.xml [XML, CMDI, OAI_DC]

Metadaten

Texttitel (Kurzbezeichnung)Idsteiner Sprüche der Väter
Textkürzel in ReM (und in der Mittelhochdeutschen Grammatik)IdsteinSpr
Textkürzel im Mittelhochdeutschen Wörterbuch[Maurer, Rel. Dicht. Nr. 2]
Textsorte, spezifischReligion, Poesie
Textsortereligiöse Unterweisung
Textart (P = Prosatext, U = Urkunde, V = Verstext)V
Primäre Referenz (Edition, Handschrift)Edition
Sekundäre Referenz (Edition, Handschrift)Handschrift [Folio+Seite+Zeile]
AufbewahrungsortWiesbaden, Hauptstaatsarchiv
SignaturAbt. 3004 Nr. C 26a, C 26b, C 26 [verschollen]
Link zum Handschriftencensushttp://www.handschriftencensus.de/1484
Überlieferungstyp (Handschrift, Rolle, Inschrift)Handschrift
Blattangabe2 Doppelblätter, 2 Blätter, 1 Blatt (in zwei Teilen)
Ausschnitt-
Sprachstufe (in ReM steht “mhd”)mhd
sprachlicher Großraum, weit (oberdeutsch, mitteldeutsch, niederdeutsch)mitteldeutsch
sprachlicher Großraum, enger (z.B. ostoberdeutsch, westmitteldeutsch)westmitteldeutsch
Sprachlandschaft/Dialekt (z.B. nordbairisch, schwäbisch, hessisch)rheinfränkisch
Lokalisierung/Schreibort-
Zeit (Jahrhundert(hälfte)) (z.B. 12,2 = 12. Jh., 2. Hälfte)13,1-13,2
Bemerkungen zum Überlieferungsträger-
Zeit (genauere Datierung)-
Lokalisierung (Entstehungsort) des Textes-
Autor des Textes-
Sprache des Autors-
Übersetzungsvorlagelatein
Edition (Standardedition, auf die sich ggf. die primäre oder sekundäre Referenz bezieht)Friedrich Maurer (Hg.), Die religiösen Dichtungen des 11. und 12. Jahrhunderts, Tübingen 1964-1970, Nr. 2
Korpuszugehörigkeit (ReM I, ReM II, MiGraKo)ReM I
Bemerkungen zur Texterfassung/Transkription-
Bemerkungen zur Annotation-
Digitalisierung von: Name(n) (Arbeitsstelle)Elfriede Döring (Bonn)
Kollationierung von: Name(n) (Arbeitsstelle)Projektgruppe Bonn
Präeditiert durch: Name(n) (Arbeitsstelle)Projektgruppe Bonn
Annotierung von: Name(n) (Arbeitsstelle)Thomas Klein (Bonn)
Abschlusskorrektur durch: Name(n) (Arbeitsstelle)Thomas Klein (Bonn)

Dokumenttext

ZeileTranskription (Unicode)Transliteration
[1a,1a]
[1a,1b]
[2a,1a]
[2a,1b]
[2a,2a]
[2a,2b]
[3a,1a]
[3a,1b]
[4a,1a]
[4a,1b]
[5a,1a]
[5a,1b]
[6a,1a]
[6a,1b]
[7a,1a]
[7a,1b]
[8a,1a]
[8a,1b]
[9a,1a]
[9a,1b]
[10a,1a]
[10a,1b]
[11a,1a]
[11a,1b]
[12a,1a]
[12a,1b]
[13a,1a]
[13a,1b]
[14a,1a]
[14a,1b]
[15a,1a]
[15a,1b]
[15a,2a]
[15a,2b]
[16a,1a]
[16a,1b]
[17a,1a]
[17a,1b]
[17a,2a]
[17a,2b]
[18a,1a]
[18a,1b]
[19a,1a]
[19a,1b]
[20a,1a]
[20a,1b]
[21a,1a]
[21a,1b]
[22a,1a]
[22a,1b]
[23a,1a]
[23a,1b]
[23a,2a]
[23a,2b]
[24a,1a]
[24a,1b]
[24a,2a]
[24a,2b]
[25a,1a]
[25a,1b]
[26a,1a]
[26a,1b]
[27a,1a]
[27a,1b]
[27a,2a]
[28a,1a]
[28a,1b]
[29a,1a]
[29a,1b]
[29a,2a]
[29a,2b]
[29a,3a]
[29a,3b]
[30a,1a]
[30a,1b]
[31a,1a]
[31a,1b]
[32a,1a]
[32a,1b]
[33a,1a]
[33a,1b]
[34a,1a]
[34a,1b]
[35a,1a]
[35a,1b]
[35a,2a]
[35a,2b]
[35a,3a]
[35a,3b]
[35a,4a]
[35a,4b]
[36a,1a]
[36a,1b]
[37a,1a]
[37a,1b]
[38a,1a]
[38a,1b]
[39a,1a]
[39a,1b]
[40a,1a]
[40a,1b]
[41a,1a]
[41a,1b]
[42a,1a]
[43a,1a]
[43a,1b]
[44a,1a]
[44a,1b]
[44a,2a]
[44a,2b]
[45a,1a]
[45a,1b]
[45a,2a]
[45a,2b]
[46a,1a]
[46a,1b]
[47a,1a]
[47a,2a]
[47a,2b]
[48a,1a]
[48a,1b]
[48a,2a]
[48a,2b]
[49a,1a]
[49a,1b]
[50a,1a]
[50a,1b]
[51a,1a]
[51a,1b]
[51a,2a]
[51a,2b]
[52a,1a]
[52a,1b]
[53a,1a]
[53a,1b]
[54a,1a]
[55a,1a]
[55a,1b]
[55a,2a]
[55a,2b]
[56a,1a]
[56a,1b]
[57a,1a]
[57a,1b]
[58a,1a]
[59a,1a]
[59a,2a]
[59a,2b]
[60a,1a]
[60a,1b]
[61a,1a]
[61a,1b]
[61a,2a]
[61a,2b]
[62a,1a]
[62a,2a]
[62a,2b]
[63a,1a]
[63a,1b]
[64a,1a]
[64a,1b]
[65a,1a]
[65a,1b]
[66a,1a]
[66a,1b]
[66a,2a]
[66a,2b]
[67a,1a]
[67a,1b]
[68a,1a]
[68a,1b]
[69a,1a]
[69a,1b]
[70a,1a]
[70a,1b]
[70a,2a]
[70a,2b]
[71a,1a]
[71a,1b]
[71a,2a]
[71a,2b]
[72a,1a]
[72a,1b]
[73a,1a]
[73a,1b]
[74a,1a]
[74a,1b]
[74a,2a]
[74a,2b]
[75a,1a]
[75a,1b]
[75a,2a]
[75a,2b]
[76a,1a]
[76a,1b]
[77a,1a]
[77a,1b]
[77a,2a]
[77a,2b]
[78a,1a]
[78a,1b]
[78a,2a]
[78a,2b]
[79a,1a]
[79a,1b]
[79a,2a]
[79a,2b]
[80a,1a]
[80a,1b]
[80a,2a]
[80a,2b]
[80a,3a]
[80a,3b]
[81a,1a]
[81a,1b]
[81a,2a]
[81a,2b]
[81a,3a]
[81a,3b]
[81a,4a]
[81a,4b]
[82a,1a]
[82a,1b]
[83a,1a]
[83a,1b]
[84a,1a]
[84a,1b]
[85a,1a]
[85a,1b]
[85a,2a]
[85a,2b]
[85a,3a]
[85a,3b]
[85a,4a]
[85a,4b]
[85a,5a]
[85a,5b]
[86a,1a]
[86a,1b]
[87a,1a]
[87a,1b]
[88a,1a]
[88a,1b]
...in scilt
sprich zu gode wi file du wilt
Reines menscen cusce mut
swiginde seldin ubil duͦt
du habis ni so reinen gedanc
claffis du fila er wird cranc
Swer sunden wil firmiden
der sal lernen swigen
Fun warheide reden under wilen
lugenen flovch zu allen ziden
Swaz du helis habis
des geswic nimanne sagiz
Des du selbe nit in maht geswigen
sagit daz ein ander du salt iz ime nit wizen
Man sal luzil luden
sinis hercē hele dudin
Swer wola swigen kan
den mach man sin hele wizen lan
Ein dor biz er swigit
so hat man in for wise
Reidit ein wise man fil ane not
man hat in for einen dor
Swer wola swigen kan
der dunkit mich ein wise man
Bit unnuzen worten di man dut
firlusit man waz man gudes dut
Er dinit gode ane not
der uile geredit sprach scē iacob
Swer so lobe dine werch
si sollin dich dunkin nihtis wert
Bezir ist dir ein sceldin
in dregis du iz ane geldin
Danne du dich lobin liozis
un̄ waris wenic
Du salt e di minre gudis frun
daz du flehiſ den ruͦm.
Durch lob du muͦdis nit.
gelobit dich íman idoch irſcrick.
Unde gedenke daz du bis
ein menſche. fleis wrme unde miſt.
waz andir gudis iſt. Daz iſt godis gaba.
des ſaga ime gnada.
Waz du gudis dus. daz kumet uan gode.
war umbe ſolde man dich. da uone lobin.
Din ſelbes lobis ingere nit.
lobit man got andir daz ſi dir lip.
Wen ſo wir lude lobin.
wenit er waris der iſt bedrogin.
Sweme der lop ſanfda dut
des gut dat iſt zu mazen gut.
Du ſiſt ubil odir gut.
fluch den lob iz wirt dir gemut.
fluch den lob er iſt rovbere
allir gudin dede.
Lob ſizit andir ſtrazin
di zu himele geit un̄ lagit.
Vn̄ hat manigene genuͦmen
da mide er zu himele ſolde kuͦmen.
Swer den himel wec wil riden.
der muz wider deme lobe ſtriden.
Swer ſine gut dat wil behaldī
der ſal ſi ín ſime hercen dragín.
Swen ſo der lob ſlehít.
der ſal ſích bit omutdikeide werin
wie ...
Sprichit íman . du ſiſt gut.
nít uberhebe dinen muͦt.
Swer dich lobe oder weme du wole geuallis.
du ſalt furftín alliz
daz du deme miſſeuallis it.
der din hˢce ane ſihit.
wir loben nach den ovgen.
got lobet nach hˢcen dovgē .
Lob ſwer in gerne hat.
er nímít ime waz er gudiſ hat.
Lob iſt diſ divfilis ſtric.
da mide er dode feit .
L ob iſt gudˢ dede lon.
ſwer di dut durch lobis ruͦm.
Deme dˢ lob nit lib ī iſt.
ſwi man in lobe er in uellit nit.
Sweme der lob beginnit libin.
dˢ wil alle ſine gut dat firliſen .
Sagis du etwanne dine gut dat
du imanne gebis rat.
Din gut dat íſt fer loren nít.
ſalomon alſuſ quit.
Fer borgen wiſheít. un̄ ferburgen gut.
war zu ſint di zwei gut.
waz dovch eín buͦrnende lith
fun deme niman geſihit.
In allir diner gut dat ſmahe den lob .
ſo lobit dich nach deme dode got.
Lob iſt nach deme dode gut.
ſo machit er nít ober muͦt.
Swer dot íſt. un̄ doch lebit.
deme wil ich den ruͦm geben.
Werlitliche wnna un̄ ſchonheít
loben ich nít. wande ſi zu gent.
Wͦſt ich wer zu himele queme
den wolde ich loben. un̄ niman me.
Alle di wollent geuallen gode.
di huͦdē ...
...lich fon deme herlichikeme ſc...
Gedenke alle zit waz du biſ
armiz fleis. armiz miſt.
Zorn den ſalt du lazin.
iz zu rehthir maizzin.
Bit zu boſe noch zu gut
noch zu wenich. noch zu gnuc.
Durch liber geſte willen.
iz in godis minnen.
Vnde iz baz danne du dedis.
obe du ir nit inhediſ.
Drinkin un ezin ober not.
daz iſt der ſelen ewich dot.
...rkit de... ...er ... fune ir hiz ... und mut
Dar nach kumit unkuͦſchekeit.
folbuch un frezickeit
Der mach kuͦme kuſche ſin.
den ubir windit der win.
Deme ſwachint reine ſinne.
un̄ waſhint boſe minne.
Swer ſinin buͦch allezit wil fol han.
iſt der kuͦſche ſc..... lert mich min wan.
Swer verſlindit den win
vˢmac nimer kuͦſche ſin.
Swer fol iſt winiſ.
der iſt fol deſ fiendiſ.
un̄ hat ſine ſinne ferlorin.
un hat einis doris leben irkorin.
We den di. fila ezint un̄ drinkint.
ſi hant iren buch zu einime gode irkoren.
Allir ſunden muͦdir iſt drunkenheit
wande fuͦn ire kuͦmit z...er fiende unkuͦſchekeit.
... in ſime gemuͦde we
... unſer herre
gebe unſ ſinen geiſt. der unſ lere.
wi wir deme fleiſche widirſten ſolin.
wande wir ane in nit gedun mogin.
Faſte nach diner uirmach .
got mudit dir nit uber dine craft
Bit faſtende dode ... bedalla din fleiſ.
dode ovch andeme fleiſche di boſekeit.
Faſta heizit daz man wan ſi ...
... ſwer uile ſpiſen legit in ſich.
Vnde drinkit ubir not den win.
des faſta mach wole boſe ſin .
Iz iſt bezir zwir nit gezin zu mazen.
danne ze faſtene ubir maza.
Swer izit miner danne er mach.
un̄ be...t ê danne er werde ſat.
Vnde ſich fon ſunden hudit
des uaſta iſt gode gemuͦde .
Faſta iſt muͦdir otmutdekeide. ...
ana faſta un ana otmutdekeit.
ſwachit di kuͦſchekeit.
Faſta ſwechit daz fleiſ.
un̄ ſterkit den geiſt.
Faſta machit kuͦſekeit.
un̄ machit boſheit leit.
Faſta leſkit deſ fleiſchiſ ſtrit.
un̄ machit dich godelich .
Fun faſtene magerit das fleiſ
un̄ wirt dat antlize bleich.
Dar nach beginnet man dich loben.
iſt dir der lob lip ſo biſtu bedrogin .
Zu der faſten miſchit ſich dˢ zorn
den ſalt lazin du odir du biſ ferlorn.
Faſta di iſt gut.
dˢ da bi gude werc ovch dut.
Ane andere gude werc.
iſt faſta luzil ſchazís wert .
Uwer faſtit un̄ duͦt doch boſe dat.
der folgít deme divͦfile nach.
dˢ ní brodis ínbeíz.
un̄ birnít doch durch ander ſíne boſheit.
Adam faſtende in deme paradẏſe was.
man dreip in druz do er gaz.
Du inhabiſ maza. ander ſpiſen.
du firluſiſ daz paradẏſe.
Zemalodˢ zwirint gezín iſt godelich.
drí ſtund íſt menſlích dickír íſt fihelich.
Swer fíhelíche lebit
deme ſal got fíhís lon gebín.
So du dí hant ͦ dikír zu deme muͦnde buͦdíſ.
ſo du adamís ſundín ͦ dícker irnuwis.
Der unſ half ín diſe not
fuͦnde ſine hant unzítlíche zu deme munde bot .
Ezin dicke un̄ gnuc.
ſwer daz alle zit dut.
ane geſte. un̄ ane ſichedagín
der muz got zu eime fiende habín
Durch ſichedagin
iz in godis namín.
Swer fleís odir wín
durch got lezít ſin.
Der urdeile den nít
der íz izít un̄ drinkit.
Dikeíne ſpiſe iſt nít firboden.
dˢ iz ízít dˢ dankís gode.
Der deſ abír nit ín dut
iz iſt ime andˢ ſelin gut.
Swer ſo dut alle dinch
di íme geuͦrlobit ſint .
Der ín mach nít lange ſten.
er muz uzir wege gen.
Eínode iſt zu bedene gut
erwirt iſt dicke gemut
Der undir file luden iſt.
der kere alle ſinen líſt .
Er bedet nít alſo er dede
ober enode hede .
Swer wola bedin wil
dˢ muz dí werlít frouwada flíhín.
Wande alle werltlíche dínc
di man dut. horít odír ſíhít.
Odír íovch híuore dede
daz mvͦwit. Andeme gebede.
Bíz er gedenkít hína. unde dara
ſo íſt ime daz gebet in pharin.
Laz alle uͦppekeít
dích beſwerit gnuc din ſelbes fleíſ.
Fir drvͦz drakeít. un̄ ſlaf
machit. daz du daz gebet dicke laſt.
Der ſlaf. iſt eín michil muͦeſal
deme der da bedin ſal.
So man fruͦha uf ſal ſten.
un̄ zu deme gebede ſal gen.
So iſt dˢ duͦifel da bihalbín
un̄ ſtrichit ſine ſalbín
ubír di ovgen un̄ quít
lige ſtilla. iz íſt noch nít zít.
Ruͦwe noch eíne wila. wi warm hí íſt
Bidˢ wílen ruͦfet dˢ hana.
iz iſt dac
ſo bedet man danne. alſe man mach.
Sanda un̄ warma ligen. ſat gedrunkín ... un̄ gaz
di druͦ dínc bruͦden den ſlaf.
Man inkā ſich des ſlahiſ nimir baz irwerín
danne bit unſanfda lígene un̄ bít feníene.
So dˢ hūger dobit in deme magin.
ſo muz dˢ ſlaf. ...
-- schilt
sweme der lop sanfte tuot
wie --
got lobet nâch herzentougenen.
Salomon alsus quît.
-- -- -- -- vone -- -- -- und muot
volbûch und vræzicheit
des vaste ist gote gemüete.