Dokumentansicht: M064M-N1.xml [XML, CMDI, OAI_DC]

Metadaten

Texttitel (Kurzbezeichnung)Eilhart von Oberg: 'Tristrant' (M)
Textkürzel in ReM (und in der Mittelhochdeutschen Grammatik)Eilh M
Textkürzel im Mittelhochdeutschen WörterbuchEilh M
Textsorte, spezifischPoesie
Textsortehöfische Epik
Textart (P = Prosatext, U = Urkunde, V = Verstext)V
Primäre Referenz (Edition, Handschrift)Handschrift
Sekundäre Referenz (Edition, Handschrift)Edition
AufbewahrungsortKrakau, Bibl. Jagiellon\'ska
SignaturBerol. mgq 661 [früher Berlin, Staatsbibl., mgq 661]
Link zum Handschriftencensushttp://www.handschriftencensus.de/1309
Überlieferungstyp (Handschrift, Rolle, Inschrift)Handschrift
Blattangabe2 Doppelblätter
Ausschnitt-
Sprachstufe (in ReM steht “mhd”)mhd
sprachlicher Großraum, weit (oberdeutsch, mitteldeutsch, niederdeutsch)mitteldeutsch, niederdeutsch
sprachlicher Großraum, enger (z.B. ostoberdeutsch, westmitteldeutsch)-
Sprachlandschaft/Dialekt (z.B. nordbairisch, schwäbisch, hessisch)-
Lokalisierung/Schreibort-
Zeit (Jahrhundert(hälfte)) (z.B. 12,2 = 12. Jh., 2. Hälfte)13,1
Bemerkungen zum Überlieferungsträger-
Zeit (genauere Datierung)12,4V-13,A
Lokalisierung (Entstehungsort) des Textes-
Autor des TextesEilhart von Oberg
Sprache des Autorsniederdeutsch-mitteldeutsch
Übersetzungsvorlagefranzösisch
Edition (Standardedition, auf die sich ggf. die primäre oder sekundäre Referenz bezieht)Kurt Wagner (Hg.), Eilhart von Oberg, Tristrant, I. Die alten Bruchstücke (Rheinische Beiträge und Hülfsbücher zur germanischen Philologie und Volkskunde 5), Bonn/Leipzig 1924, S. 32*-47*, 6-32
Korpuszugehörigkeit (ReM I, ReM II, MiGraKo)ReM I
Bemerkungen zur Texterfassung/Transkription-
Bemerkungen zur Annotation-
Digitalisierung von: Name(n) (Arbeitsstelle)Projektgruppe Köln
Kollationierung von: Name(n) (Arbeitsstelle)Norman Schröder (Bonn)
Präeditiert durch: Name(n) (Arbeitsstelle)Thomas Klein, Norman Schröder (Bonn)
Annotierung von: Name(n) (Arbeitsstelle)Thomas Klein (Bonn)
Abschlusskorrektur durch: Name(n) (Arbeitsstelle)Heinz Sieburg, Thomas Klein (Bonn)

Dokumenttext

ZeileTranskription (Unicode)Transliteration
[1ra,1a]
[1ra,1b]
[1ra,1c]
[1ra,2]
[1ra,3]
[1ra,4]
[1ra,5]
[1ra,6]
[1ra,7]
[1ra,8]
[1ra,9]
[1ra,10]
[1ra,11]
[1ra,12]
[1ra,13]
[1ra,14]
[1ra,15]
[1ra,16]
[1ra,17]
[1ra,18]
[1ra,19]
[1ra,20]
[1ra,21]
[1ra,22]
[1ra,23]
[1ra,24]
[1ra,25]
[1ra,26]
[1ra,27]
[1ra,28]
[1ra,29]
[1ra,30]
[1ra,31]
[1ra,32]
[1ra,33]
[1ra,34]
[1ra,35]
[1ra,36]
[1ra,37]
[1ra,38]
[1ra,39]
[1ra,40]
[1ra,41]
[1ra,42]
[1ra,43]
[1ra,44]
[1ra,45]
[1ra,46]
[1ra,47]
[1va,1]
[1va,2]
[1va,3]
[1va,4]
[1va,5]
[1va,6]
[1va,7]
[1va,8]
[1va,9]
[1va,10]
[1va,11]
[1va,12]
[1va,13]
[1va,14]
[1va,15]
[1va,16]
[1va,17]
[1va,18]
[1va,19]
[1va,20]
[1va,21]
[1va,22]
[1va,23]
[1va,24]
[1va,25]
[1va,26]
[1va,27]
[1va,28]
[1va,29]
[1va,30]
[1va,31]
[1va,32]
[1va,33]
[1va,34]
[1va,35]
[1va,36]
[1va,37]
[1va,38]
[1va,39]
[1va,40]
[1va,41]
[1va,42]
[2ra,1a]
[2ra,1c]
[2ra,2]
[2ra,3]
[2ra,4]
[2ra,5]
[2ra,6]
[2ra,7]
[2ra,8]
[2ra,9]
[2ra,10]
[2ra,11]
[2ra,12]
[2ra,13]
[2ra,14]
[2ra,15]
[2ra,16]
[2ra,17]
[2ra,18]
[2ra,19]
[2ra,20]
[2ra,21]
[2ra,22]
[2ra,23]
[2ra,24]
[2ra,25]
[2ra,26]
[2ra,27]
[2ra,28]
[2ra,29]
[2ra,30]
[2ra,31]
[2ra,32]
[2ra,33]
[2ra,34]
[2ra,35]
[2ra,36]
[2ra,37]
[2ra,38]
[2ra,39]
[2ra,40]
[2ra,41]
[2ra,42]
[2ra,43]
[2ra,44]
[2va,1a]
[2va,1b]
[2va,1c]
[2va,2]
[2va,3]
[2va,4]
[2va,5]
[2va,6]
[2va,7]
[2va,8]
[2va,9]
[2va,10]
[2va,11]
[2va,12]
[2va,13]
[2va,14]
[2va,15]
[2va,16]
[2va,17]
[2va,18]
[2va,19]
[2va,20]
[2va,21]
[2va,22]
[2va,23]
[2va,24]
[2va,25]
[2va,26]
[2va,27]
[2va,28]
[2va,29]
[2va,30]
[2va,31]
[2va,32]
[2va,33]
[2va,34]
[2va,35]
[2va,36]
[2va,37]
[2va,38]
[2va,39]
[2va,40]
[2va,41]
[2va,42]
[2va,43]
[3ra,1]
[3ra,2]
[3ra,3]
[3ra,4]
[3ra,5]
[3ra,6]
[3ra,7]
[3ra,8]
[3ra,9]
[3ra,10]
[3ra,11]
[3ra,12]
[3ra,13]
[3ra,14]
[3ra,15]
[3ra,16]
[3ra,17]
[3ra,18]
[3ra,19]
[3ra,20]
[3ra,21]
[3ra,22]
[3ra,23]
[3ra,24]
[3ra,25]
[3ra,26]
[3ra,27]
[3ra,28]
[3ra,29]
[3ra,30]
[3ra,31]
[3ra,32]
[3ra,33]
[3ra,34]
[3ra,35]
[3ra,36]
[3ra,37]
[3ra,38]
[3ra,39]
[3ra,40]
[3ra,41]
[3ra,42]
[3ra,43]
[3va,1]
[3va,2]
[3va,3]
[3va,4]
[3va,5]
[3va,6]
[3va,7]
[3va,8]
[3va,9]
[3va,10]
[3va,11]
[3va,12]
[3va,13]
[3va,14]
[3va,15]
[3va,16]
[3va,17]
[3va,18]
[3va,19]
[3va,20]
[3va,21]
[3va,22]
[3va,23]
[3va,24]
[3va,25]
[3va,26]
[3va,27]
[3va,28]
[3va,29]
[3va,30]
[3va,31]
[3va,32]
[3va,33]
[3va,34]
[3va,35]
[3va,36]
[3va,37]
[3va,38]
[3va,39]
[3va,40]
[3va,41]
[3va,42]
[3va,43]
[4ra,1]
[4ra,2]
[4ra,3]
[4ra,4]
[4ra,5]
[4ra,6]
[4ra,7]
[4ra,8]
[4ra,9]
[4ra,10]
[4ra,11]
[4ra,12]
[4ra,13]
[4ra,14]
[4ra,15]
[4ra,16]
[4ra,17]
[4ra,18]
[4ra,19]
[4ra,20]
[4ra,21]
[4ra,22]
[4ra,23]
[4ra,24]
[4ra,25]
[4ra,26]
[4ra,27]
[4ra,28]
[4ra,29]
[4ra,30]
[4ra,31]
[4ra,32]
[4ra,33]
[4ra,34]
[4ra,35]
[4ra,36]
[4ra,37]
[4ra,38]
[4ra,39]
[4va,1]
[4va,2]
[4va,3]
[4va,4]
[4va,5]
[4va,6]
[4va,7]
[4va,8]
[4va,9]
[4va,10]
[4va,11]
[4va,12]
[4va,13]
[4va,14]
[4va,15]
[4va,16]
[4va,17]
[4va,18]
[4va,19]
[4va,20]
[4va,21]
[4va,22]
[4va,23]
[4va,24]
[4va,25]
[4va,26]
[4va,27]
[4va,28]
[4va,29]
[4va,30]
[4va,31]
[4va,32]
[4va,33]
[4va,34]
[4va,35]
[4va,36]
[4va,37]
[4va,38]
[4va,39]
tⁱſtrāt zu ſime heren·
waz mach iz vch gewerren·
deſ vch div frowe heizit biten·
daz ir irn lantſiten·
mit ir wellent be gan·
do uragite der cuͦnīg ſan·
waz ſiten ir lant habite·
triſtrant ime ſagete·
da ne ſold niht lihtiſ ſin·
ſuwenne ſo div cuͦnigin·
zuͦ dem erſten bi im lege·
durh daz ſi nieman ne ſage·
biz ſi morgenſ wider uf ſtunde·
wie wol er ir deſ gunde·
ſprach der cuͦning zuͦ ſineme neben·
er wolt im den ge walt geben·
daz er ſelbe were·
deſ nahtiſ kamerere·
daz er diu liht leſchte·
wan̄ er wol weſte·
wie iz geſcien ſolte·
und ſuwaz diu frowe wolte·
daz er daz alliz tete·
mit vliz er in deſ bete·
der kamerere tⁱſtāt·
ſich der kameren under want·
da der cuͦning ſlafen ſolde·
lazin er deſ niht ne wolde·
deſ im ſin herre gebot·
ſuwi di frowe duhte guͦt·
alſo teter rehte iren willen·
brangenen bracht er ſtille·
ze bette deme cuͦninge·
daz waſ div meiſte trugine·
di Triſtrant ie getete·
wan̄ er rehte an der ſelbin ſtete·
lag bi ſiner frowen·
doch ne waſ iz niht un truwe·
wan er tetiz ane ſinen danc·
der uil unſelige tranc·
hetiz an di rete brach·
rehte ander mitternacht·
do quam brangene gegan·
ir frowen hiez ſiu uf ſtan·
daz ſiv gienge ze ir man·
ſuſ wart daz ane geuan·
daz der cuͦnīg wart betrogen·
do waſ Triſtrant in deme houe·
ein iar ſo ſteticlich·
Dar nach uber niut lang·
gewan div frowe dē gedank·
daz man brangenen ſolte totin·
mit uíl ...
und harte un ſcone·
daz wrde ir ze lone·
daz ſi ir gedienet habite·
ſi uoRhte daz ſi vōir ſagite·
ſuwaz ſiv uon ir wiſte·
vn̄ wolde ir mit liſte·
den lip ane. gewinnín·
daz waren ubile min=ne·
zuwen armen riteren ſiv bot·
daz ſi ir te=tin den tot·
ſechzik marh ſilberiſ·
iene weren willig deſ·
ſi lobitin daz ſi taten·
ſuweſ ſie di frowe bate·
daz ſilbir ſiv in ze hant gap·
vnde wiſete ſie an eine ſtat·
daz ſie huͦtin eineſ brū=nen·
und ſuwer den wolte wͦllin ·
daz ſi ime na=men den lib·
iz were man eder wib·
vn̄ ir diu leberen brachten·
iene zuwene dachten·
an daz ſilbir vil harte·
ſi huͦbin ſich zuͦ der warte·
da diu cuͦnigin ſi legite·
ze brangenen ſiv redite·
daz ir unſanfte were·
daz clagite uil ſere·
Brangene diu ge truͦwe·
do ſprach div falſce fro=we·
daz ſiu ir holite deſ brunnín·
der uzir deme bomgarten queme gerunnín·
Brangene deſ niwt ne liez·
deſ div cuniginne ſie hiez·
ein golt uaz ſiv an di hant ge vienc·
in den bomgarten ſiv gͥeng·
vn̄ wolde ſcef=fen deſ brunnin·
iene zuwene quamen geſprungin·
ſuſ ſprach di juncfrowen ·
ich engelde miner grozin truͦwen·
min frowe heizit mich irſlan·
nu ſult ir vwer tugent began·
vn̄ tuͦt iz durch die goteſ hulde·
wane ich ne mach iz nit verſculden·
und lant mich leben eine wile·
vn̄ einer zuͦ der cuͦnigin ile·
vn̄ ie daz ich ir ſclagen ſi·
vnd ſage ir da bi·
daz ich wider vch ſpreche·
ich ne weiz waz ſi an mir rache·
daz ſiv mich ane ſcult uirriet·
got weiz wol ich ne gedenke niet·
daz ich ie iewt getete·
dar umbe ſiv zoRnhete·
wene ich liez alle mine mage·
und vur uf ir genade·
mit ir in uremede riche·
ſol ich dan ſo iemerliche·
minin lip uerlieſen·
do wir von lande ſchieden·
do gab unſ ire muter·
zvwei hemide·
diu waren geliche cleine·
ſiv weiz wol waz ich meine·
e wir quemen hˢ an in diz lant·
do waz daz ire ſo zetrant·
vn̄ ſo garwe ze brochen·
daz ſi iz mit eren niht ne mohte·
bidem cuͦnīge an gehaben.
do waz daz min ungetragen·
iz waſ ganz und nuwe·
ſiu bat daz ich iz ir luwe·
daz tet ich uil ungerne·
do bat ſiv mich alſo uerne·
daz ich iz ir ze leſt le·
ich ne weiz waz ir in bietin me·
wane daz ich uber mere·
min hemide mit mir here·
ganz und nuwe bracht·
daz le ich ir ander nacht·
do ſiu zeriſt lach bidem cuͦninge·
do wart iz mir vil ubile·
in irme dieniſte ge uoRt· ...
... hielt den lip·
ſi dahten irſlugen ſi daz wib·
ſi ne uer wnden iz nimer mere·
zir wertlichen ere·
do quam ein hunt dar gegan·
der riter einer irſlug in ſan·
vn̄ nam de leberen ze hant·
in ſin hemide er ſi bewant·
vn̄ truch ſi uerhonli=che ·
zuͦ der cuͦniginne riche·
ſiv dankete un ſere·
und vragete in der mere·
ſprach ſiv iewt Ja ſiv tete·
nu ſag mir waz er hub ze ſtete·
vn̄ ſagite ir rehte. wie ſiu ſprach·
vondeme hemide vn̄ wie ſiv iach·
ſiu habite iz ir luwin·
Nu zuͦ dinen tru=win·
ſprah ſiv mer. Zv waren nit·
wene ir wer von herzen liep·
hete wir ir den lip illazen·
nu muͦz mich got uir wazen·
ſprach div frowe luſſam·
daz ich den lip ie gewan·
daz muͦze got inbarmen·
waz ſol ich nu uil arme·
daz ich mich ſuſ gevelſhet han·
e ſol mir wib noch man·
ge tro=wen nimer me·
got laz iz an min ere·
vn̄ an minen lip gan·
den mort den ich han getan·
ſiv be=gan do ſere weinen·
alſiz do toRſte be ſceinen·
der tubil ſprach ſiu neme mich·
ſiv ſloch vn̄ roͮfte ſich·
ſo vrevellichen harte·
daz ienir uon der warte·
ſi ze wundir an geſach·
grozir ruwin ſiv do phlach·
do der riter daz vornam·
daz ir uon der grozir lei=de quam·
und di ruwe di ſiv habite·
niwet langˢ er do dagite·
er ſprach frowe troſtent vwern muͦt·
und er in ſolde cundin·
wi iz dar umbe ſtunde·
der valant do begunde·
daz geſtirne ſcowin·
er ſprach mine fro=win·
tⁱſtant ſigerliche hat·
vn̄ wil der cuͦnīg minin rat·
tuͦn ich wil in lazin ſehen·
daz er ſelbe muͦz ie=hen·
daz ich iu rehte han ge ſagit·
vn̄ ob ich liege. daz ir habint·
minin lip ge wnnin·
ze ſuwelehen marterungin·
ſo min herͬe welle·
ich wene ſin geſelle·
der tubil uzzir im ſprach·
biz daz er alliſ deſ ueriach·
daz tⁱſtant were lugen ſiech·
er ſprach ne ſi daz war niet·
ſo heizint mir min hoͮbit. a=beſclan·
do brachtin ſi in uoR den cunig ſan·
vn̄ ſa=gitin weſ er ſich uer maz·
ich williz iv oͮch noch bieten baz·
ſprach der un holde·
ob min here ſelbe wolde·
er moͮtiz wol ir vindin·
er neme ſin geſinde·
vn̄ rite iagen in den walt·
ſo woRde tⁱſtant ſo balt·
daz er niwt ne mide de frowin·
ſo ſaget ich iz ime in truͦwen·
wenne er zo ire queme·
vn̄ brachte in da er uer name·
ſelbe wol di warheit·
der cuͦnig do ſciere iagen reit·
mit allin den da waren·
vn̄ ſprach opinbarin·
er wolte ſiben naht vze ſiN·
deſ frowede ſich div cuͦnigiN·
do der cuͦning an den walt quam·
vn̄ der wenige man·
uil rehte hete uer nomen·
daz tⁱſtant ...
... ich ſage iu here waz ir tuͦnt·
ſprach der gote leide tuwerk·
wir ne han andereſ ne hein geberc·
we=ne ir ſulint hi uf ſtigen·
vn̄ ſulit. uil ſtille ſuwi=gen·
ufe ſidem ſelbin boͮme ·
ſule wir nemer goͮme·
waz hi geſcie uon diſen zuwein·
der mane ſolihte ſcein·
alſiz tach were·
do ſteich der cuͦnig here·
ufin boͮm alſer in heiz·
der tuwerk daz niwt ne liez·
er ne ſtige na im da uͦf·
ich wene in ſin geſelle hvͦf·
ſatanaſ der tubil·
ich bin iſ och ane zuwibil·
er huͦbin ſicˢliche·
wane er wil ſin riche·
mit im han gemeíne·
wi mohter inda ſo einen·
uffe den boͮm ſtigin lazen·
daz ſi beide got wer waze·
dar ne ſtundin ſi niwt lange·
e tⁱſtant quam ge gā=gen·
daſ loͮbiſ brach er in den wach·
do liez er den ſpan nach·
dar daz cruce ane waſ geſcriben·
in den brunnin ſah er biden ſcimen·
diſe zuwene bobin im ſtam·
do teter alſ ein wiſ man·
daz er niwt uf ne ſach·
zo im ſelbin er do ſprach·
nu muͦz ich leider tot ſin·
o wi wiſte div cuͦnigin·
di hute di unſ iſ getan·
do floz daz loͮb vn̄ der ſpan·
durch di kamenaten·
div frowe do vil dra=te·
zo irme nezziline ginc·
da ſiv den ſpan mi=te vinc·
vn̄ begunde daz cruce ſcowin·
do wiſte ...
cuͦniginne·
waſ iſt diſim iungelinge·
daz er niwt uf ne ſtat·
noch er in gegin mir niht negat·
deſ waſ ich harte ungewone·
ich ne weiz wa uone iz nu come ·
do geſach ſiv daz wenkin·
vn̄ begunde ſan denkin·
im wirrit ſuwaz ſo iz ſi·
ich wene hi etuſwer ſi bi·
der unſ habe ge huͦt·
bi dem brunnin ſiv ſtunt·
vn̄ wart der ſpehere ge ware·
der mane truͦch den ſͨate dare·
in den brunnin uon den mannin zuwein·
der frowin wiſehit deſcein·
daz ſiv ir oͮge dar niht ne kar=te·
vn̄ rehte alſo gebarte·
alſe ſi ir da niht ne wiſte·
vn̄ ſprach mit grozir liſte·
tⁱſtant waz ſoldich her zodir·
frowe daz ir helpint mir·
daz mir min here ſine hulde gebe·
vn̄ laze mich weſin·
alſ ich waſ an ſineme hobe·
vil ernirſthafte ich dir ge lobe·
dar zuͦ ne helbē ich dir niet·
wane mir liebe iſ ge ſciet·
daz er dir ſo gram iſ·
deſ wiſ zuware ge wiſ·
daz ich dir dar zuͦ niht ne urome·
wane ich bin ze woR=te comen·
uon dir ane mine ſcult·
ich waſ dir durch minin heren holt·
wane dv ſin nebe weriſt·
vn̄ ſiner eren plegiſt·
baz den di anderen alle·
nu bin ich ze ſcalle·
wordiN ...
... doch weſin leit·
daz er mir un rehte tuͦt·
wiltu mir eine weſin goͮt·
ſo werdint mír de hulde·
wane er ane ſculde·
hat ge zoRnit wider mich·
do ſprach div cuͦninginne rich·
ich ne helfe dir niht da zo·
wil dir min herre genade tuͦ·
deſ gan ich dir wol vn̄ iſt mir lieb·
ich ne bitten in aber dar umbe niet·
Do ſprach der here tⁱſtant
ſo muͦz ich rumen daz lant·
ſuwi luzil iz min herre clage·
iedoch ne macher den ſcaden·
nimer mer uer winnin·
ob ich mit un minnin·
vzir ſime lande uare·
iſ wirt guͦt rat ich wil ritin dare·
dar man iz mir wol butit·
vn̄ mich guͦte luͦte·
erint vn̄ habint liep·
min here ne wil deſ wizzin niet·
ſuwen=ne ich ze lande kere·
ſo bin ich ein cuning here·
vn̄ alſo riche alſer iſ·
oͮch bin ich ſelbe deᷤ gewiſ·
ſuwa ich wil beliben·
daz ich ane ni=din·
al eine wol uer diene daz ·
daz man mich liepliche ane haz·
behaldit vngehazzit·
vn̄ mich ze riter uazzit·
vn̄ gift mir roſ vn̄ perit·
frowe were ich iſ wider iv wert·
daz ir batent minin heren·
daz er durch ſin ſel=biſ ere·
mir wolte loſen min phant·
ſo woldich ...
Tristrant zuo sîneme hêrren.
Tristrant ime sagete.
der kamerære Tristrant.
Brangænen brâhte er stille.
di Tristrant ie getete.
quam Brangæne gegân.
was Tristrant in deme hove.
ein jâr stæticlîche.
daz man Brangænen solte toeten.
mit vile --
ze Brangænen siu redete.
Brangæne diu getriuwe.
Brangæne des niut ne liez.
sol ich danne jâmerlîche.
vrevellîchen harte.
Tristrant sicherlîche hât.
daz Tristrant wære lügensiech.
würde Tristrant balt.
daz Tristrant --
der mâne lîhte schein.
er huop in sicherlîche.
mit im hân gemeine.
êr Tristrant quam gegangen.
Tristrant waz solte ich her zuo dir.
worden --
sprach der hêrre Tristrant
daz man mich lieplîche âne haz.