Anmelden (DTAQ) DWDS     dlexDB     CLARIN-D

Grimm, Jacob: Deutsche Grammatik. Bd. 2. Göttingen, 1826.

Bild:
<< vorherige Seite
III. partikelcomposition. -- part. mit nom.

sama- (aeque, simul, ceu, veluti); es entspringt, wie
für nehva, zweifel zwischen uneigentlicher composition
mit der partikel und eigentlicher mit dem adjectiv.
Bei Ulfilas kommt noch keine partikel sama vor,
sondern das adj. sama (idem); ich habe darum nicht
angestanden, sama-leiks bei der adj. zus. setzung (s.
624. 657.) aufzuführen. Das ahd. trennbare adv. sama
(aeque) mons. 354. scheint aus dem adj. selbst erst her-
vorgegangen (vgl. s. 672.) und obgleich sama-leih compo-
niert sein könnte wie ana-leih, widerstrebt doch die goth.
analogie. Nur in den fällen, wo es den folgenden par-
tikeln saman-, samant- parallel läust, und weniger iden-
tität, als verbindung ausdrückt, mag es unadjectivisch
sein, dahin rechne ich: sama-haft (solidus) jun. 226.
sama-haftei (massa, corpus) jun. 200. mons. 348. 377. 390;
same-tregil (symbola) doc. 232b; sam-wist (consortium) J.
404. (vgl. miti-wist) *). Im ags. gilt eine trennbare part.
sam (aeque), womit componiert scheinen: sam-hivan
(conjuges); sam-maele (concors); sam-rade (unanimis);
sam-vist (consortium), wofür som-vist Cädm. 49. Mhd.
kenne ich kein comp. mit sam-, unerachtet die trenn-
bare part. fortbesteht; nhd. ist sie ausgestorben. Die altn.
part. sam- ist untrennbar, aber in sehr vielen comp. zu
finden, sowohl für den begriff der gleichheit, als der ver-
bindung: sam-arfi (coheres); sam-band (societas); sam-beit
(loca compascua); sam-bidill (rivalis); sam-bland (mixtura);
sam-blastr (conspiratio); sam-burdr (collatio); sam-byli
(rus commune); sam-dauna (ejusdem odoris); sam-drattr
(colludium); sam-dryckja (compotatio); sam-eign (socie-
tas); sam-fara (comes); sam-fastr (cohaerens); sam-fedra
(ex eodem patre); sam-felag (societas); sam-ferd (comita-
tus); sam-ferda (comes); sam-flot (comitatus navium);
sam-fundr (congressus); sam-fylgi (vires communes); sam-
gangr (concursus); sam-hliod (consonantia); sam-hveila
(contubernium); sam-iafn (aequalis) sam-iafn (comparatio);
sam-keypi (commercium); sam-koma (conventus; sam-
kunda (concilium); sam-kynja (ejusd. generis); sam-lag
(societas); sam-lendr (conterraneus); sam-leikr (fimilis);
sam-leitr (concolor); sam-lyndi (concordia); sam-laeti (con-
venientia); sam-mala (colloquens); sam-mylkeingr (collacta-
neus); sam-moedra (frater uterinus); sam-nautr (con-

*) das adj. samarart (oben s. 664.) scheint, wenn das subst. sa-
mar (barbaries) mons. 331. richtig ist, samar-art zu nehmen, oder
wenigstens für samar-rart zu stehen, und nicht sama-rart.
III. partikelcompoſition. — part. mit nom.

ſama- (aeque, ſimul, ceu, veluti); es entſpringt, wie
für nêhva, zweifel zwiſchen uneigentlicher compoſition
mit der partikel und eigentlicher mit dem adjectiv.
Bei Ulfilas kommt noch keine partikel ſama vor,
ſondern das adj. ſama (idem); ich habe darum nicht
angeſtanden, ſama-leiks bei der adj. zuſ. ſetzung (ſ.
624. 657.) aufzuführen. Das ahd. trennbare adv. ſama
(aeque) monſ. 354. ſcheint aus dem adj. ſelbſt erſt her-
vorgegangen (vgl. ſ. 672.) und obgleich ſama-lîh compo-
niert ſein könnte wie ana-lîh, widerſtrebt doch die goth.
analogie. Nur in den fällen, wo es den folgenden par-
tikeln ſaman-, ſamant- parallel läuſt, und weniger iden-
tität, als verbindung ausdrückt, mag es unadjectiviſch
ſein, dahin rechne ich: ſama-haft (ſolidus) jun. 226.
ſama-haftî (maſſa, corpus) jun. 200. monſ. 348. 377. 390;
ſame-tregil (ſymbola) doc. 232b; ſam-wiſt (conſortium) J.
404. (vgl. miti-wiſt) *). Im agſ. gilt eine trennbare part.
ſam (aeque), womit componiert ſcheinen: ſam-hivan
(conjuges); ſam-mæle (concors); ſam-râde (unanimis);
ſam-viſt (conſortium), wofür ſom-viſt Cädm. 49. Mhd.
kenne ich kein comp. mit ſam-, unerachtet die trenn-
bare part. fortbeſteht; nhd. iſt ſie ausgeſtorben. Die altn.
part. ſam- iſt untrennbar, aber in ſehr vielen comp. zu
finden, ſowohl für den begriff der gleichheit, als der ver-
bindung: ſam-arfi (coheres); ſam-band (ſocietas); ſam-beit
(loca compaſcua); ſam-bidill (rivalis); ſam-bland (mixtura);
ſam-blâſtr (conſpiratio); ſam-burdr (collatio); ſam-bŷli
(rus commune); ſam-dauna (ejusdem odoris); ſam-drâttr
(colludium); ſam-dryckja (compotatio); ſam-eign (ſocie-
tas); ſam-fara (comes); ſam-faſtr (cohaerens); ſam-fedra
(ex eodem patre); ſam-fêlag (ſocietas); ſam-ferd (comita-
tus); ſam-ferda (comes); ſam-flot (comitatus navium);
ſam-fundr (congreſſus); ſam-fylgi (vires communes); ſam-
gângr (concurſus); ſam-hliôd (conſonantia); ſam-hvîla
(contubernium); ſam-iafn (aequalis) ſam-iafn (comparatio);
ſam-keypi (commercium); ſam-koma (conventus; ſam-
kunda (concilium); ſam-kynja (ejusd. generis); ſam-lag
(ſocietas); ſam-lendr (conterraneus); ſam-lîkr (fimilis);
ſam-lîtr (concolor); ſam-lyndi (concordia); ſam-læti (con-
venientia); ſam-mâla (colloquens); ſam-mylkîngr (collacta-
neus); ſam-mœdra (frater uterinus); ſam-nautr (con-

*) das adj. ſamarart (oben ſ. 664.) ſcheint, wenn das ſubſt. ſa-
mar (barbaries) monſ. 331. richtig iſt, ſamar-art zu nehmen, oder
wenigſtens für ſamar-rart zu ſtehen, und nicht ſama-rart.
<TEI>
  <text>
    <body>
      <div n="1">
        <div n="2">
          <div n="3">
            <div n="4">
              <pb facs="#f0782" n="764"/>
              <fw place="top" type="header"> <hi rendition="#b">III. <hi rendition="#i">partikelcompo&#x017F;ition. &#x2014; part. mit nom.</hi></hi> </fw><lb/>
              <p><hi rendition="#i">&#x017F;ama-</hi> (aeque, &#x017F;imul, ceu, veluti); es ent&#x017F;pringt, wie<lb/>
für nêhva, zweifel zwi&#x017F;chen uneigentlicher compo&#x017F;ition<lb/>
mit der partikel und eigentlicher mit dem adjectiv.<lb/>
Bei Ulfilas kommt noch keine partikel &#x017F;ama vor,<lb/>
&#x017F;ondern das adj. &#x017F;ama (idem); ich habe darum nicht<lb/>
ange&#x017F;tanden, &#x017F;ama-leiks bei der adj. zu&#x017F;. &#x017F;etzung (&#x017F;.<lb/>
624. 657.) aufzuführen. Das ahd. trennbare adv. &#x017F;ama<lb/>
(aeque) mon&#x017F;. 354. &#x017F;cheint aus dem adj. &#x017F;elb&#x017F;t er&#x017F;t her-<lb/>
vorgegangen (vgl. &#x017F;. 672.) und obgleich &#x017F;ama-lîh compo-<lb/>
niert &#x017F;ein könnte wie ana-lîh, wider&#x017F;trebt doch die goth.<lb/>
analogie. Nur in den fällen, wo es den folgenden par-<lb/>
tikeln &#x017F;aman-, &#x017F;amant- parallel läu&#x017F;t, und weniger iden-<lb/>
tität, als verbindung ausdrückt, mag es unadjectivi&#x017F;ch<lb/>
&#x017F;ein, dahin rechne ich: &#x017F;ama-haft (&#x017F;olidus) jun. 226.<lb/>
&#x017F;ama-haftî (ma&#x017F;&#x017F;a, corpus) jun. 200. mon&#x017F;. 348. 377. 390;<lb/>
&#x017F;ame-tregil (&#x017F;ymbola) doc. 232<hi rendition="#sup">b</hi>; &#x017F;am-wi&#x017F;t (con&#x017F;ortium) J.<lb/>
404. (vgl. miti-wi&#x017F;t) <note place="foot" n="*)">das adj. &#x017F;amarart (oben &#x017F;. 664.) &#x017F;cheint, wenn das &#x017F;ub&#x017F;t. &#x017F;a-<lb/>
mar (barbaries) mon&#x017F;. 331. richtig i&#x017F;t, &#x017F;amar-art zu nehmen, oder<lb/>
wenig&#x017F;tens für &#x017F;amar-rart zu &#x017F;tehen, <choice><sic>uud</sic><corr>und</corr></choice> nicht &#x017F;ama-rart.</note>. Im ag&#x017F;. gilt eine trennbare part.<lb/>
&#x017F;am (aeque), womit componiert &#x017F;cheinen: &#x017F;am-hivan<lb/>
(conjuges); &#x017F;am-mæle (concors); &#x017F;am-râde (unanimis);<lb/>
&#x017F;am-vi&#x017F;t (con&#x017F;ortium), wofür &#x017F;om-vi&#x017F;t Cädm. 49. Mhd.<lb/>
kenne ich kein comp. mit &#x017F;am-, unerachtet die trenn-<lb/>
bare part. fortbe&#x017F;teht; nhd. i&#x017F;t &#x017F;ie ausge&#x017F;torben. Die altn.<lb/>
part. &#x017F;am- i&#x017F;t untrennbar, aber in &#x017F;ehr vielen comp. zu<lb/>
finden, &#x017F;owohl für den begriff der gleichheit, als der ver-<lb/>
bindung: &#x017F;am-arfi (coheres); &#x017F;am-band (&#x017F;ocietas); &#x017F;am-beit<lb/>
(loca compa&#x017F;cua); &#x017F;am-bidill (rivalis); &#x017F;am-bland (mixtura);<lb/>
&#x017F;am-blâ&#x017F;tr (con&#x017F;piratio); &#x017F;am-burdr (collatio); &#x017F;am-b&#x0177;li<lb/>
(rus commune); &#x017F;am-dauna (ejusdem odoris); &#x017F;am-drâttr<lb/>
(colludium); &#x017F;am-dryckja (compotatio); &#x017F;am-eign (&#x017F;ocie-<lb/>
tas); &#x017F;am-fara (comes); &#x017F;am-fa&#x017F;tr (cohaerens); &#x017F;am-fedra<lb/>
(ex eodem patre); &#x017F;am-fêlag (&#x017F;ocietas); &#x017F;am-ferd (comita-<lb/>
tus); &#x017F;am-ferda (comes); &#x017F;am-flot (comitatus navium);<lb/>
&#x017F;am-fundr (congre&#x017F;&#x017F;us); &#x017F;am-fylgi (vires communes); &#x017F;am-<lb/>
gângr (concur&#x017F;us); &#x017F;am-hliôd (con&#x017F;onantia); &#x017F;am-hvîla<lb/>
(contubernium); &#x017F;am-iafn (aequalis) &#x017F;am-iafn (comparatio);<lb/>
&#x017F;am-keypi (commercium); &#x017F;am-koma (conventus; &#x017F;am-<lb/>
kunda (concilium); &#x017F;am-kynja (ejusd. generis); &#x017F;am-lag<lb/>
(&#x017F;ocietas); &#x017F;am-lendr (conterraneus); &#x017F;am-lîkr (fimilis);<lb/>
&#x017F;am-lîtr (concolor); &#x017F;am-lyndi (concordia); &#x017F;am-læti (con-<lb/>
venientia); &#x017F;am-mâla (colloquens); &#x017F;am-mylkîngr (collacta-<lb/>
neus); &#x017F;am-m&#x0153;dra (frater uterinus); &#x017F;am-nautr (con-<lb/></p>
            </div>
          </div>
        </div>
      </div>
    </body>
  </text>
</TEI>
[764/0782] III. partikelcompoſition. — part. mit nom. ſama- (aeque, ſimul, ceu, veluti); es entſpringt, wie für nêhva, zweifel zwiſchen uneigentlicher compoſition mit der partikel und eigentlicher mit dem adjectiv. Bei Ulfilas kommt noch keine partikel ſama vor, ſondern das adj. ſama (idem); ich habe darum nicht angeſtanden, ſama-leiks bei der adj. zuſ. ſetzung (ſ. 624. 657.) aufzuführen. Das ahd. trennbare adv. ſama (aeque) monſ. 354. ſcheint aus dem adj. ſelbſt erſt her- vorgegangen (vgl. ſ. 672.) und obgleich ſama-lîh compo- niert ſein könnte wie ana-lîh, widerſtrebt doch die goth. analogie. Nur in den fällen, wo es den folgenden par- tikeln ſaman-, ſamant- parallel läuſt, und weniger iden- tität, als verbindung ausdrückt, mag es unadjectiviſch ſein, dahin rechne ich: ſama-haft (ſolidus) jun. 226. ſama-haftî (maſſa, corpus) jun. 200. monſ. 348. 377. 390; ſame-tregil (ſymbola) doc. 232b; ſam-wiſt (conſortium) J. 404. (vgl. miti-wiſt) *). Im agſ. gilt eine trennbare part. ſam (aeque), womit componiert ſcheinen: ſam-hivan (conjuges); ſam-mæle (concors); ſam-râde (unanimis); ſam-viſt (conſortium), wofür ſom-viſt Cädm. 49. Mhd. kenne ich kein comp. mit ſam-, unerachtet die trenn- bare part. fortbeſteht; nhd. iſt ſie ausgeſtorben. Die altn. part. ſam- iſt untrennbar, aber in ſehr vielen comp. zu finden, ſowohl für den begriff der gleichheit, als der ver- bindung: ſam-arfi (coheres); ſam-band (ſocietas); ſam-beit (loca compaſcua); ſam-bidill (rivalis); ſam-bland (mixtura); ſam-blâſtr (conſpiratio); ſam-burdr (collatio); ſam-bŷli (rus commune); ſam-dauna (ejusdem odoris); ſam-drâttr (colludium); ſam-dryckja (compotatio); ſam-eign (ſocie- tas); ſam-fara (comes); ſam-faſtr (cohaerens); ſam-fedra (ex eodem patre); ſam-fêlag (ſocietas); ſam-ferd (comita- tus); ſam-ferda (comes); ſam-flot (comitatus navium); ſam-fundr (congreſſus); ſam-fylgi (vires communes); ſam- gângr (concurſus); ſam-hliôd (conſonantia); ſam-hvîla (contubernium); ſam-iafn (aequalis) ſam-iafn (comparatio); ſam-keypi (commercium); ſam-koma (conventus; ſam- kunda (concilium); ſam-kynja (ejusd. generis); ſam-lag (ſocietas); ſam-lendr (conterraneus); ſam-lîkr (fimilis); ſam-lîtr (concolor); ſam-lyndi (concordia); ſam-læti (con- venientia); ſam-mâla (colloquens); ſam-mylkîngr (collacta- neus); ſam-mœdra (frater uterinus); ſam-nautr (con- *) das adj. ſamarart (oben ſ. 664.) ſcheint, wenn das ſubſt. ſa- mar (barbaries) monſ. 331. richtig iſt, ſamar-art zu nehmen, oder wenigſtens für ſamar-rart zu ſtehen, und nicht ſama-rart.

Informationen zum Werk

Download dieses Werks

XML (TEI P5) · HTML · Text
TCF (text annotation layer)

Metadaten zum Werk

TEI-Header · CMDI · Dublin Core

Ansichten dieser Seite

Language Resource Switchboard?

Feedback

Sie haben einen Fehler gefunden? Dann können Sie diesen über unsere Qualitätssicherungsplattform DTAQ melden.

Kommentar zur DTA-Ausgabe

Dieses Werk wurde gemäß den DTA-Transkriptionsrichtlinien im Double-Keying-Verfahren von Nicht-Muttersprachlern erfasst und in XML/TEI P5 nach DTA-Basisformat kodiert.




Ansicht auf Standard zurückstellen

URL zu diesem Werk: https://www.deutschestextarchiv.de/grimm_grammatik02_1826
URL zu dieser Seite: https://www.deutschestextarchiv.de/grimm_grammatik02_1826/782
Zitationshilfe: Grimm, Jacob: Deutsche Grammatik. Bd. 2. Göttingen, 1826, S. 764. In: Deutsches Textarchiv <https://www.deutschestextarchiv.de/grimm_grammatik02_1826/782>, abgerufen am 16.07.2024.