Anmelden (DTAQ) DWDS     dlexDB     CLARIN-D

Geusau, Anton von: Reise Herrn Heinrich d. XI. durch Teutschland Franckr. u. Italien, [1740–1742].

Bild:
<< vorherige Seite
75
Consilia
ad Domum Austriacam
morte Caroli VI. Caesaris viduatam

Si firma cupis sceptra tenere manu,
Tuo nimium ne crede Juri.
Nil tam iustum quod non subverti queat.
Non vnus hostis ditionibus Tuis inhiat.
Queis mensura, vis et Capido* *i.e. qui ius vi et cupidine metiuntur.
Velis, Nolis
Martis aleam ludere,
arma paranda
ac si Hannibal ante portas,
foedera vbique quaerenda,
ac si nullus Tibi miles.
Regna et Prouincia in fide firmandae
ac si dubiae,
foederatos oblata utilitas inueniet.
Quid cunctandum
partem et fors alie nom dare
ut totum Serves?
Hungariam, Bohemiam, Austriam
sibi inuicem
Et Tibi colliga amoris nexu,
Vt Te cuncti sibi moderari optent .
Optabunt
Si Tuo regno et sua unione feliciores fient.
Sint Tibi sine discrimine
Omnes Austri, omnes ohemi, omnes Pannonii,
Cesant in unam gentam,
Nemo anterior,
Nemo Secundus,
Omnes sub Tuo sceptro aequales.
Trium potentissimarum gentium consensu
Et domi quietem, et foris vires
Firmatas centro discas facile teneri.
Exercitum para quam potes validisimum.
Arma tenenti nec Numina desunt:
Sed neruo rerum opus est.
In solis tributis ac solis chirographorum promissis
Non stat munimentum.
Auree vasa et argentea in monetam cedant.
Gemma, pretiosa supellex
Et quicquid avi Reges in pompam val decus congessere,
distrahantur.
Sint regni fulcrum, non praeda hosti,
pacato rerum statu mox reditura.
Durum Consilium! necessarium tamen,
Vix alio pretio Tua et publica salus redimende.
Tanta est ditionobus Tuis auri vis et argenti,
Vt ea in nummos conflata plures per annos ingentes
Exercitus alere posset,
Si Civibus patriae amor magis, quam haec crepundia cordi forent.
A Te fiat principium,
Exemptum optimates sequestur,
Populorum quoque amor aliquid addet,
Nex rennet Clerus orando opitulari.
Templorum Donaria in nummos cudenda:
Haudebunt Diui viliori metallo sua templa et cultum seruari.
Conquiratur quicquid aerario honeste inferri possit,
Non ad largitiones aut vanum luxum, sed in necessitates
pecunia erogenda.
Memento
Nec salutem Tuam sine armis, neque arma sine stipendiis,
neque stipendia sine pecunia constare posse -
Hac tria Te tutam reddent, Exercitus robus, Regnorum et
Prouinciarum fides, foederatorum auxilia,
Sed cito paranda,
Ne port haeo occasio calua.
Plura in publicum dicere nec Tibi expedit,
nec mihi licet.
Post annum senties me vera Suasisse.
Nec quare quis sim, sed quid consulam
vide.

75
Consilia
ad Domum Austriacam
morte Caroli VI. Caesaris viduatam

Si firma cupis sceptra tenere manu,
Tuo nimium ne crede Juri.
Nil tam iustum quod non subverti queat.
Non vnus hostis ditionibus Tuis inhiat.
Queis mensura, vis et Capido*                          *i.e. qui ius vi et cupidine metiuntur.
Velis, Nolis
Martis aleam ludere,
arma paranda
ac si Hannibal ante portas,
foedera vbique quaerenda,
ac si nullus Tibi miles.
Regna et Prouincia in fide firmandae
ac si dubiae,
foederatos oblata utilitas inueniet.
Quid cunctandum
partem et fors alie nom dare
ut totum Serves?
Hungariam, Bohemiam, Austriam
sibi inuicem
Et Tibi colliga amoris nexu,
Vt Te cuncti sibi moderari optent   .
Optabunt
Si Tuo regno et sua unione feliciores fient.
Sint Tibi sine discrimine
Omnes Austri, omnes ohemi, omnes Pannonii,
Cesant in unam gentam,
Nemo anterior,
Nemo Secundus,
Omnes sub Tuo sceptro aequales.
Trium potentissimarum gentium consensu
Et domi quietem, et foris vires
Firmatas centro discas facile teneri.
Exercitum para quam potes validisimum.
Arma tenenti nec Numina desunt:
Sed neruo rerum opus est.
In solis tributis ac solis chirographorum promissis
Non stat munimentum.
Auree vasa et argentea in monetam cedant.
Gemma, pretiosa supellex
Et quicquid avi Reges in pompam val decus congessére,
distrahantur.
Sint regni fulcrum, non praeda hosti,
pacato rerum statu mox reditura.
Durum Consilium! necessarium tamen,
Vix alio pretio Tua et publica salus redimende.
Tanta est ditionobus Tuis auri vis et argenti,
Vt ea in nummos conflata plures per annos ingentes
Exercitus alere posset,
Si Civibus patriae amor magis, quam haec crepundia cordi forent.
A Te fiat principium,
Exemptum optimates sequestur,
Populorum quoque amor aliquid addet,
Nex rennet Clerus orando opitulari.
Templorum Donaria in nummos cudenda:
Haudebunt Diui viliori metallo sua templa et cultum seruari.
Conquiratur quicquid aerario honeste inferri possit,
Non ad largitiones aut vanum luxum, sed in necessitates
pecunia erogenda.
Memento
Nec salutem Tuam sine armis, neque arma sine stipendiis,
neque stipendia sine pecunia constare posse -
Hac tria Te tutam reddent, Exercitus robus, Regnorum et
Prouinciarum fides, foederatorum auxilia,
Sed cito paranda,
Ne port haeo occasio calua.
Plura in publicum dicere nec Tibi expedit,
nec mihi licet.
Post annum senties me vera Suasisse.
Nec quare quis sim, sed quid consulam
vide.

<TEI>
  <text>
    <body>
      <div type="letter">
        <pb facs="#f0160"/>
        <fw type="folNum" place="top">75</fw><lb/>
        <div type="diaryEntry">
          <head rendition="#c">                Consilia<lb/>
ad Domum Austriacam<lb/>
morte <persName xml:id="TidB15113" corresp="register.xml#regID_37.lemID_11233" ref="http://d-nb.info/gnd/118560107">Caroli VI. Caesaris</persName> viduatam</head><lb/>
          <p>                Si firma cupis sceptra tenere manu,<lb/>
Tuo nimium ne crede Juri.<lb/>
Nil tam iustum quod non subverti queat.<lb/>
Non vnus hostis ditionibus Tuis inhiat.<lb/>
Queis mensura, vis et Capido*                          *i.e. qui ius vi et cupidine metiuntur.<lb/>
Velis, Nolis<lb/>
Martis aleam ludere,<lb/>
arma paranda<lb/>
ac si <persName xml:id="TidB15114" corresp="register.xml#regID_37.lemID_11605" ref="http://d-nb.info/gnd/118545655">Hannibal</persName> ante portas,<lb/>
foedera vbique quaerenda,<lb/>
ac si nullus Tibi miles.<lb/>
Regna et Prouincia in fide firmandae<lb/>
ac si dubiae,<lb/>
foederatos oblata utilitas inueniet.<lb/>
Quid cunctandum<lb/>
partem et fors alie nom dare<lb/>
ut totum Serves?<lb/>
Hungariam, Bohemiam, Austriam<lb/>
sibi inuicem<lb/>
Et Tibi colliga amoris nexu,<lb/>
Vt Te cuncti sibi moderari optent   .<lb/>
Optabunt<lb/>
Si Tuo regno et sua unione feliciores fient.<lb/>
Sint Tibi sine discrimine<lb/>
Omnes Austri, omnes ohemi, omnes Pannonii,<lb/>
C<unclear reason="illegible">esant</unclear> in unam gentam,<lb/>
Nemo anterior,<lb/>
Nemo Secundus,<lb/>
Omnes sub Tuo sceptro aequales.<lb/>
Trium potentissimarum gentium consensu<lb/>
Et domi quietem, et foris vires<lb/>
Firmatas centro discas facile teneri.<lb/>
Exercitum para quam potes validisimum.<lb/>
Arma tenenti nec Numina desunt:<lb/>
Sed neruo rerum opus est.<lb/>
In solis tributis ac solis chirographorum promissis<lb/>
Non stat munimentum.<lb/>
Auree vasa et argentea in monetam cedant.<lb/>
Gemma, pretiosa supellex<lb/>
Et quicquid avi Reges in pompam val decus congessére,<lb/>
distrahantur.<lb/>
Sint regni fulcrum, non praeda hosti,<lb/>
pacato rerum statu mox reditura.<lb/>
Durum Consilium! necessarium tamen,<lb/>
Vix alio pretio Tua et publica salus redimend<unclear reason="covered">e.</unclear><lb/>
Tanta est ditionobus Tuis auri vis et argenti,<lb/>
Vt ea in nummos conflata plures per annos ingentes<lb/>
Exercitus alere posset,<lb/>
Si Civibus patriae amor magis, quam haec crepundia cordi forent.<lb/>
A Te fiat principium,<lb/>
Exemptum optimates sequestur,<lb/>
Populorum quoque amor aliquid addet,<lb/>
Nex rennet Clerus orando opitulari.<lb/>
Templorum Donaria in nummos cudenda:<lb/>
Haudebunt Diui viliori metallo sua templa et cultum seruari.<lb/>
Conquiratur quicquid aerario honeste inferri possit,<lb/>
Non ad <unclear reason="illegible">largitiones</unclear> aut vanum luxum, sed in necessitates<lb/>
pecunia erogenda.<lb/>
Memento<lb/>
Nec salutem Tuam sine armis, neque arma sine stipendiis,<lb/>
neque stipendia sine pecunia constare posse -<lb/>
Hac tria Te tutam reddent, Exercitus robus, Regnorum et<lb/>
Prouinciarum fides, foederatorum auxilia,<lb/>
Sed cito paranda,<lb/>
Ne port haeo occasio calua.<lb/>
Plura in publicum dicere nec Tibi expedit,<lb/>
nec mihi licet.<lb/>
Post annum senties me vera Suasisse.<lb/>
Nec quare quis sim, sed quid consulam<lb/>
vide.</p><lb/>
        </div>
      </div>
    </body>
  </text>
</TEI>
[0160] 75 Consilia ad Domum Austriacam morte Caroli VI. Caesaris viduatam Si firma cupis sceptra tenere manu, Tuo nimium ne crede Juri. Nil tam iustum quod non subverti queat. Non vnus hostis ditionibus Tuis inhiat. Queis mensura, vis et Capido*                          *i.e. qui ius vi et cupidine metiuntur. Velis, Nolis Martis aleam ludere, arma paranda ac si Hannibal ante portas, foedera vbique quaerenda, ac si nullus Tibi miles. Regna et Prouincia in fide firmandae ac si dubiae, foederatos oblata utilitas inueniet. Quid cunctandum partem et fors alie nom dare ut totum Serves? Hungariam, Bohemiam, Austriam sibi inuicem Et Tibi colliga amoris nexu, Vt Te cuncti sibi moderari optent   . Optabunt Si Tuo regno et sua unione feliciores fient. Sint Tibi sine discrimine Omnes Austri, omnes ohemi, omnes Pannonii, Cesant in unam gentam, Nemo anterior, Nemo Secundus, Omnes sub Tuo sceptro aequales. Trium potentissimarum gentium consensu Et domi quietem, et foris vires Firmatas centro discas facile teneri. Exercitum para quam potes validisimum. Arma tenenti nec Numina desunt: Sed neruo rerum opus est. In solis tributis ac solis chirographorum promissis Non stat munimentum. Auree vasa et argentea in monetam cedant. Gemma, pretiosa supellex Et quicquid avi Reges in pompam val decus congessére, distrahantur. Sint regni fulcrum, non praeda hosti, pacato rerum statu mox reditura. Durum Consilium! necessarium tamen, Vix alio pretio Tua et publica salus redimende. Tanta est ditionobus Tuis auri vis et argenti, Vt ea in nummos conflata plures per annos ingentes Exercitus alere posset, Si Civibus patriae amor magis, quam haec crepundia cordi forent. A Te fiat principium, Exemptum optimates sequestur, Populorum quoque amor aliquid addet, Nex rennet Clerus orando opitulari. Templorum Donaria in nummos cudenda: Haudebunt Diui viliori metallo sua templa et cultum seruari. Conquiratur quicquid aerario honeste inferri possit, Non ad largitiones aut vanum luxum, sed in necessitates pecunia erogenda. Memento Nec salutem Tuam sine armis, neque arma sine stipendiis, neque stipendia sine pecunia constare posse - Hac tria Te tutam reddent, Exercitus robus, Regnorum et Prouinciarum fides, foederatorum auxilia, Sed cito paranda, Ne port haeo occasio calua. Plura in publicum dicere nec Tibi expedit, nec mihi licet. Post annum senties me vera Suasisse. Nec quare quis sim, sed quid consulam vide.

Suche im Werk

Hilfe

Informationen zum Werk

Download dieses Werks

XML (TEI P5) · HTML · Text
TCF (text annotation layer)

Metadaten zum Werk

TEI-Header · CMDI · Dublin Core

Ansichten dieser Seite

Language Resource Switchboard?

Feedback

Sie haben einen Fehler gefunden? Dann können Sie diesen über unsere Qualitätssicherungsplattform DTAQ melden.

Kommentar zur DTA-Ausgabe

Dieses Werk wurde im Rahmen des Moduls DTA-Erweiterungen (DTAE) digitalisiert. Weitere Informationen …

Paul Beckus, Marita Gruner, Thomas Grunewald, Sabrina Mögelin, Martin Prell: Herausgeber:innen
Paul Beckus, Marita Gruner, Thomas Grunewald, Sabrina Mögelin, Martin Prell: Bearbeiter:innen
Martin Prell: Datentransformation
Saskia Jungmann, Nikolas Schröder, Andreas Lewen: Mitarbeit
Thüringer Staatskanzlei: Projektförderer
Thüringer Universitäts- und Landesbibliothek Jena: Bilddigitalisierung von Editionsvorlage und deren Abschrift sowie Bereitstellung der Digitalisate

Weitere Informationen:

Das Endendum der vorliegenden Edition bildet das Tagebuch zur Kavalierstour des pietistischen Grafen Heinrich XI. Reuß zu Obergreiz (1722-1800) durch das Heilige Römische Reich deutscher Nation, Frankreich, die Schweiz, Italien und Österreich in den Jahren 1740–1742. Es besteht aus 443 Tagebucheinträgen auf 784 Seiten, die in 71 Briefen in die Heimat übersandt wurden. Verfasser des Tagebuchs ist der Köstritzer Hofmeister Anton von Geusau (1695–1749). Im Tagebuch bietet dieser nicht nur Einblicke in die international vernetzte Welt des Hochadels, sondern überliefert auch tiefgehende Einblicke in die wirtschaftlichen, sozialen, religiösen und politischen Entwicklungen in den besuchten Ländern. Dies ist vor allem für die im politischen System Europas stattfindenden Veränderungen relevant. So führte der Aufstieg Preußens zur Großmacht zu einer Neuordnung des europäischen Mächtesystems. In die Zeit seiner Kavalierstour fallen beispielsweise der Tod des Römisch-Deutschen Kaisers Karl VI. (1685–1740) und der sich daran anschließende Österreichische Erbfolgekrieg mit seinen Auswirkungen auf das europäische Mächtesystem. Besonders aufschlussreich sind die zahlreichen wiedergegebenen Gespräche zwischen den Reisenden und anderen Adligen, Geistlichen und Gelehrten zumeist katholischer Provenienz. Diese ermöglichen vielfältige Einblicke in die Gedanken- und Vorstellungswelt des Verfassers, seiner Mitreisenden und Gesprächspartner. Hieran werden Kontaktzonen für interkonfessionellen Austausch, aber auch Grenzen des Sag- oder Machbaren deutlich: Heinrich XI. und von Geusau waren pietistisch-fromme Lutheraner, die die auf der Reise gemachten Erfahrungen vor ihrem konfessionellen Erfahrungshintergrund spiegelten, werteten und einordneten

Die Edition wurde zunächst mit Hilfe der virtuellen Forschungsumgebung FuD erstellt, die im Rahmen des Projektes Editionenportal Thüringen an der Thüringer Universitäts- und Landesbibliothek Jena (ThULB) implementiert wurde. Nach Einstellung dieses Infrastrukturprojekts fand eine Transformation des FuD-XML in das DTABf im Rahmen eines FAIR-Data-Stipendiums der NFDI4Memory statt. Die Digitalisierung des originalen Brieftagebuchs und einer zeitgenössischen Abschrift erfolgte über die ThULB. Die vorliegende Edition umfasst eine vorlagennahe und zeilengenaue Umschrift der kurrenten Handschrift in moderne lateinische Buchstaben. Eine gründliche Ersttranskription ist erfolgt; eine abschließende Kollationierung steht noch aus. Die XML-Daten umfassen zum gegenwärtigen Zeitpunkt zudem eine grundständige Strukturkodierung (Briefe, Tagebucheinträge, Kopfzeilen, Absätze, Seiten- und Zeilenwechsel) und eine TEI-konforme Auszeichnung grundlegender formal-textkritischer Phänomene (Hervorhebungen, Autorkorrekturen, editorische Konjekturen, Unlesbarkeiten, Abkürzungen mit Auflösungen). Abweichungen der zeitgenössische Abschrift vom originalen Autographen wurden bis dato nicht erfasst. Topographische Informationen der Autorkorrekturen wurden erfasst. Einrückungen am Zeilenbeginn und innerhalb von Zeilen wurden nicht wiedergegeben. Horizontale Leerräume wurden nicht genau, sondern als einfache Leerzeilen wiedergegeben. Für bisher 49 der insgesamt 71 Briefe wurden zudem die darin erwähnten inhaltlich-semantischen Entitäten (Personen/Körperschaften, Gruppen, Geografika, Ereignisse und Objekte (z.B. Bücher, Gebäude, Statuen, Karten, Gemälde etc.)) kodiert und unter Nutzung von GND-Verweisen identifiziert. Ein entsprechendes Register finden Sie auf Github, dort sind auch sämtliche Daten der Edition zu diesem Werk publiziert.

Bogensignaturen: keine Angabe; Druckfehler: keine Angabe; fremdsprachliches Material: nicht markiert; Geminations-/Abkürzungsstriche: mnarkiert, expandiert; Hervorhebungen (Antiqua, Sperrschrift, Kursive etc.): nicht markiert; i/j in Fraktur: Lautwert transkribiert; I/J in Fraktur: Lautwert transkribiert; Kolumnentitel: keine Angabe; Kustoden: keine Angabe; langes s (ſ): als s transkribiert; Normalisierungen: keine; rundes r (ꝛ): als r/et transkribiert; Seitenumbrüche markiert: ja; Silbentrennung: wie Vorlage; u/v bzw. U/V: Lautwert transkribiert; Vokale mit übergest. e: als ä/ö/ü transkribiert; Vollständigkeit: vollständig erfasst; Zeichensetzung: DTABf-getreu; Zeilenumbrüche markiert: ja;




Ansicht auf Standard zurückstellen

URL zu diesem Werk: https://www.deutschestextarchiv.de/geusau_reisetagebuchHeinrichxiReuss_1740
URL zu dieser Seite: https://www.deutschestextarchiv.de/geusau_reisetagebuchHeinrichxiReuss_1740/160
Zitationshilfe: Geusau, Anton von: Reise Herrn Heinrich d. XI. durch Teutschland Franckr. u. Italien, [1740–1742], S. . In: Deutsches Textarchiv <https://www.deutschestextarchiv.de/geusau_reisetagebuchHeinrichxiReuss_1740/160>, abgerufen am 14.08.2024.