Dokumentansicht: M017-N1.xml [XML, CMDI, OAI_DC]

Metadaten

Texttitel (Kurzbezeichnung)Arzneibuch, Züricher
Textkürzel in ReM (und in der Mittelhochdeutschen Grammatik)Ipocr
Textkürzel im Mittelhochdeutschen WörterbuchIpocr
Textsorte, spezifischWissen(-schaft), Alltag
TextsorteArzneibuch
Textart (P = Prosatext, U = Urkunde, V = Verstext)P
Primäre Referenz (Edition, Handschrift)Hs.: Blatt (r/v), Zeile
Sekundäre Referenz (Edition, Handschrift)Wilhelm: Zeile
AufbewahrungsortZürich, Zentralbibliothek
SignaturCod. C 58
Link zum Handschriftencensushttp://www.handschriftencensus.de/1282
Überlieferungstyp (Handschrift, Rolle, Inschrift)Handschrift
Blattangabe44va-47ra
Ausschnitt-
Sprachstufe (in ReM steht “mhd”)mhd
sprachlicher Großraum, weit (oberdeutsch, mitteldeutsch, niederdeutsch)oberdeutsch
sprachlicher Großraum, enger (z.B. ostoberdeutsch, westmitteldeutsch)westoberdeutsch
Sprachlandschaft/Dialekt (z.B. nordbairisch, schwäbisch, hessisch)alemannisch
Lokalisierung/Schreibort-
Zeit (Jahrhundert(hälfte)) (z.B. 12,2 = 12. Jh., 2. Hälfte)12,2
Bemerkungen zum Überlieferungsträger_
Zeit (genauere Datierung)-
Lokalisierung (Entstehungsort) des Textes-
Autor des Textes-
Sprache des Autors-
Übersetzungsvorlage-
Edition (Standardedition, auf die sich ggf. die primäre oder sekundäre Referenz bezieht)Friedrich Wilhelm (Hg.), Denkmäler deutscher Prosa des 11. und 12. Jahrhunderts, Abteilung A: Text; Abteilung B: Kommentar (Münchener Texte 8), München 1914/16 (Nachdruck in einem Band München 1960 [Germanistische Bücherei 3]) [A] S. 53-64 (Nr. XXV-XXVI) (Abdruck des Arzneibuchs und des 'Zürcher Gebets'); [B] S. 137-154.
Korpuszugehörigkeit (ReM I, ReM II, MiGraKo)ReM I
Bemerkungen zur Texterfassung/Transkription-
Bemerkungen zur Annotation-
Digitalisierung von: Name(n) (Arbeitsstelle)Elfriede Döring (Bonn)
Kollationierung von: Name(n) (Arbeitsstelle)Bochum
Präeditiert durch: Name(n) (Arbeitsstelle)Bonn
Annotierung von: Name(n) (Arbeitsstelle)Bochum
Abschlusskorrektur durch: Name(n) (Arbeitsstelle)Bochum

Dokumenttext

ZeileTranskription (Unicode)Transliteration
[44va,1]
[44va,2]
[44va,3]
[44va,4]
[44va,5]
[44va,6]
[44va,7]
[44va,8]
[44va,9]
[44va,10]
[44va,11]
[44va,12]
[44va,13]
[44va,14]
[44va,15]
[44va,16]
[44va,17]
[44va,18]
[44va,19]
[44va,20]
[44va,21]
[44va,22]
[44va,23]
[44va,24]
[44va,25]
[44va,26]
[44va,27]
[44va,28]
[44va,29]
[44va,30]
[44va,31]
[44va,32]
[44va,33]
[44va,34]
[44va,35]
[44vb,1]
[44vb,2]
[44vb,3]
[44vb,4]
[44vb,5]
[44vb,6]
[44vb,7]
[44vb,8]
[44vb,9]
[44vb,10]
[44vb,11]
[44vb,12]
[44vb,13]
[44vb,14]
[44vb,15]
[44vb,16]
[44vb,17]
[44vb,18]
[44vb,19]
[44vb,20]
[44vb,21]
[44vb,22]
[44vb,23]
[44vb,24]
[44vb,25]
[44vb,26]
[44vb,27]
[44vb,28]
[44vb,29]
[44vb,30]
[44vb,31]
[44vb,32]
[44vb,33]
[44vb,34]
[45ra,1]
[45ra,2]
[45ra,3]
[45ra,4]
[45ra,5]
[45ra,6]
[45ra,7]
[45ra,8]
[45ra,9]
[45ra,10]
[45ra,11]
[45ra,12]
[45ra,13]
[45ra,14]
[45ra,15]
[45ra,16]
[45ra,17]
[45ra,18]
[45ra,19]
[45ra,20]
[45ra,21]
[45ra,22]
[45ra,23]
[45ra,24]
[45ra,25]
[45ra,26]
[45ra,27]
[45ra,28]
[45ra,29]
[45ra,30]
[45ra,31]
[45ra,32]
[45ra,33]
[45ra,34]
[45rb,1]
[45rb,2]
[45rb,3]
[45rb,4]
[45rb,5]
[45rb,6]
[45rb,7]
[45rb,8]
[45rb,9]
[45rb,10]
[45rb,11]
[45rb,12]
[45rb,13]
[45rb,14]
[45rb,15]
[45rb,16]
[45rb,17]
[45rb,18]
[45rb,19]
[45rb,20]
[45rb,21]
[45rb,22]
[45rb,23]
[45rb,24]
[45rb,25]
[45rb,26]
[45rb,27]
[45rb,28]
[45rb,29]
[45rb,30]
[45rb,31]
[45rb,32]
[45rb,33]
[45rb,34]
[45va,1]
[45va,2]
[45va,3]
[45va,4]
[45va,5]
[45va,6]
[45va,7]
[45va,8]
[45va,9]
[45va,10]
[45va,11]
[45va,12]
[45va,13]
[45va,14]
[45va,15]
[45va,16]
[45va,17]
[45va,18]
[45va,19]
[45va,20]
[45va,21]
[45va,22]
[45va,23]
[45va,24]
[45va,25]
[45va,26]
[45va,27]
[45va,28]
[45va,29]
[45va,30]
[45va,31]
[45va,32]
[45va,33]
[45va,34]
[45vb,1]
[45vb,2]
[45vb,3]
[45vb,4]
[45vb,5]
[45vb,6]
[45vb,7]
[45vb,8]
[45vb,9]
[45vb,10]
[45vb,11]
[45vb,12]
[45vb,13]
[45vb,14]
[45vb,15]
[45vb,16]
[45vb,17]
[45vb,18]
[45vb,19]
[45vb,20]
[45vb,21]
[45vb,22]
[45vb,23]
[45vb,24]
[45vb,25]
[45vb,26]
[45vb,27]
[45vb,28]
[45vb,29]
[45vb,30]
[45vb,31]
[45vb,32]
[45vb,33]
[45vb,34]
[46ra,1]
[46ra,2]
[46ra,3]
[46ra,4]
[46ra,5]
[46ra,6]
[46ra,7]
[46ra,8]
[46ra,9]
[46ra,10]
[46ra,11]
[46ra,12]
[46ra,13]
[46ra,14]
[46ra,15]
[46ra,16]
[46ra,17]
[46ra,18]
[46ra,19]
[46ra,20]
[46ra,21]
[46ra,22]
[46ra,23]
[46ra,24]
[46ra,25]
[46ra,26]
[46ra,27]
[46ra,28]
[46ra,29]
[46ra,30]
[46ra,31]
[46ra,32]
[46ra,33]
[46ra,34]
[46rb,1]
[46rb,2]
[46rb,3]
[46rb,4]
[46rb,5]
[46rb,6]
[46rb,7]
[46rb,8]
[46rb,9]
[46rb,10]
[46rb,11]
[46rb,12]
[46rb,13]
[46rb,14]
[46rb,15]
[46rb,16]
[46rb,17]
[46rb,18]
[46rb,19]
[46rb,20]
[46rb,21]
[46rb,22]
[46rb,23]
[46rb,24]
[46rb,25]
[46rb,26]
[46rb,27]
[46rb,28]
[46rb,29]
[46rb,30]
[46rb,31]
[46rb,32]
[46rb,33]
[46rb,34]
[46va,1]
[46va,2]
[46va,3]
[46va,4]
[46va,5]
[46va,6]
[46va,7]
[46va,8]
[46va,9]
[46va,10]
[46va,11]
[46va,12]
[46va,13]
[46va,14]
[46va,15]
[46va,16]
[46va,17]
[46va,18]
[46va,19]
[46va,20]
[46va,21]
[46va,22]
[46va,23]
[46va,24]
[46va,25]
[46va,26]
[46va,27]
[46va,28]
[46va,29]
[46va,30]
[46va,31]
[46va,32]
[46va,33]
[46va,34]
[46vb,1]
[46vb,2]
[46vb,3]
[46vb,4]
[46vb,5]
[46vb,6]
[46vb,7]
[46vb,8]
[46vb,9]
[46vb,10]
[46vb,11]
[46vb,12]
[46vb,13]
[46vb,14]
[46vb,15]
[46vb,16]
[46vb,17]
[46vb,18]
[46vb,19]
[46vb,20]
[46vb,21]
[46vb,22]
[46vb,23]
[46vb,24]
[46vb,25]
[46vb,26]
[46vb,27]
[46vb,28]
[46vb,29]
[46vb,30]
[46vb,31]
[46vb,32]
[46vb,33]
[46vb,34]
[47ra,1]
[47ra,2]
[47ra,3]
[47ra,4]
[47ra,5]
[47ra,6]
[47ra,7]
[47ra,8]
[47ra,9]
[47ra,10]
[47ra,11]
[47ra,12]
[47ra,13]
[47ra,14]
[47ra,15]
[47ra,16]
[47ra,17]
[47ra,18]
[47ra,19]
[47ra,20]
[47ra,21]
[47ra,22]
[47ra,23]
Liber dᵉ nat᷑ali facultate īciᵽ .
Hie beginnet daz arzinboͮch ýpocᵃtiſ· daz
er het geſcⁱbin widir allen den ſuhtin die
der mugin irwahſſin· ī allen demmen̄iſclichem
libe. Ad capitiſ dolorem ·
Nim wormatun· rutā· ebehoͮe. daz an der
erde wahſſet· un̄ nuez mit honege. vn̄
miſchiz mit dē wizin deſ eieſ. legez an
ein toͮhc· v· virbint daz hoͮbet dir mite.
nim deſ pherſichiſ chernin· v· nue ſie mit
oleo roſato· alde mitdeme ein valtigin ole·
toͮ daz habt teil deſ ſarphin ezzichiſ dar zoͮ.
ſalbe daz hoͮbet allez dir mitte. unz andie nath ·
Obe dich dunke daz ſich daz hoͮbet ſpaltin welle.
fondeme ſvere. ſo nuwe daz ebehoͮe. vnde
miſche ole dar zoͮ. v· druchez durch ein
toͮc· v· ſalbe daz furhoͮbet· mit dē daz daruz
rinnit. ezhilfit dich uile wol· Nīroſā.
v.· ſchelle wrz· v· niv ſie mit dē ezziche.
v.· ſalbe daz hoͮbet mite. Nī dē ſamen
der nezzelun. niv ī mit dē ezzike. vnde
ſalbe daz hoͮbit da mite. Mit diſen allen
ſo wirt virtⁱbin diu hoͮbit ſuht·
Ad capilloſ cadenteſ ·
Brenne den linſamen· v· miſche in
mit ole· v· ſalbe daz hâr. Brēne dez widirſ
horn· vn̄ nivezmit dē ole· v· ſalbe daz
hoͮbit. dir mite· Diu genvwene
agⁱmonia mit der geizzinun milche
machot daz daz hâr wah ſet·
Ad emigᵃneā. l tīpani dolorem ·
nim ein cnobeloͮchiſ hoͮbet· vndᵉ zvelf
pheffirſcorn· v· funf lorber. v· einen
leffil vollen gebulvirtir munzvn· vnde
zveneleffele deſ gebuluˢten leimeſ der
in deme ouene iſt. v· nuez allez ceſamine·
ī deme morſare· v· miſche ez mit dē hādigī
ezziche· v· bint ez ubir daz hoͮbit. v· vbir
div wāgin· v· behoͮte vil wole daz daz ſoͮ ī
div oͮgin nit enrinne ·
Ad Auriū dolorem ·
Nim daz ſaf der wizzvn bilſun· v· lawiez.
v.· toͮ ez ī daz ore. Sint ioch die wrme
dar inne. ſie erſterbint. Nī deſ ſaffeſ daz
man da duhit uzzer dē grunen hanef ſamin·
v.· troͮfez in diu orin· Nī daz genſeſmer.
zirlazeſ· v· toͮfez ī div oren· Nī daz ſoͮ dez
ſeviboͮmiſ· v· der rutun· v die gemalnnun
mirrun· v· miſche ſie mit ole. v· mit dem
ezzike. v· ſalbe daz hoͮbit. v· die naſe. v· div
orin· ſo wirdit imbaz. Nī der gutun
mirrun· vi· phennige gewich· v deſ aloe.
uire. vn̄ puluere ez ſunderliche. Dar
nach nim ein gebundelin der huſwrze.
v· einez rutun· v einez ſeviboͮmeſ. vndᵉ
eīniz ephoͮweſ· v· eīez betonicę. v· nim
alſe vil wllinun ſodv maht mit fier
vingirn vf gehebin· diſv allv ſoltu vil
harte nvwen īdenmorſare. v· zeivngeſt
ſi nim heine hant folle ſalzeſ. daz da gebrē=nit
iſt mit dē wizin deſ eigeſ ī deme
fivre. v· milwez vilcleine. v· miſchez
zoͮdē genvweme crvte. Dar nach nim
einen ſtoͮf vollin deſ handigin ezzikeſ.
v· miſchez allez zeſamine. v· ſich ez durch
eī toͮch· v· denne allereſt ſo miſche daz
puluir der mirrū· v· deſ aloe. dar zoͮ·
So dv diz allez getoͮz. ſo givzolev̄ denne
nardinun· oldir oleū roſev̄· oldir daz
vz dē tille wirt gemachot· dar gevzeintⁱteil
eineſ ſtoͮfiſ von ezzike· danne givz ez ī ein
glaſevaz· v· ſwēne dich daz hoͮbit ſwer. ſo ſalbez
mit dirre ſalbe e dv geiſt ſlafin· v· bewint
ez mit einne toͮche· Adoculoſ dolenteſ ·
Nim deſ eppheſ bletir. v· niv ſie mit dem
nv wen kaeſe. v lege daz uber div oͮgin·
Nī zoͮ vnze cvminſ. v ein halbe orgemēteſ.
v alſe vil der gepuluertun nebetun · ſo
dirre beidir iſt. v mache ein puluir.
v toͮ ez in div oͮgin· Ad lippitudinē ocloꝝ ·
Nī daz atᵃm̄tū· v daz wize deſ eigeſ· v daz
honec· v miſchez zeſamine· v legiz vbir
div oͮgin· Diz colliriū iſt wndirliche
goͮt zeder finſtˢniſſe der oͮgon· Nī daz
goͮte cinimin · v daz caferan · beidˢ geliche).
v milwez· v nim deſ epheſ wrcunſo · v
honec· v miſchez allez zeſamine vil harte·
v ſich ez durch ein toͮc· v· gehalt ez· So dv
diſſeſ bedvrfiſt· ſo troͮfe mit einir federe
einin tᵒfin īdaz oͮge. diz colliriū iſt vil
goͮt ze allerſlahte vngefoͮre der oͮgon·
Nī wizziz wiroͮch libraſ duaſ· Manna· ii· Aloe. ii·
mirrę· ii· auripicm̄ti· iii· draganti· i· Piᵽiſ
albi· i· litargiri· ii· ceroſe· i · diſv allv milwe
vil cleine· v rít ſie durch ein toͮch· v ſamene
ſie mit dē toͮwe· oldir mit der wibiſ milche·
div einin ſvn ſoͮge· v gehalt ez· So dv deſ
bedurfiſt ſo zetⁱbez mit dē ezzike· oldir
mit der ſelbun milche ineineme cuffirvazze·
oldir ī eineme leffele· v ſtrich ī div
oͮgin· Nī deſ rep hvneſ gallun· v· ſine blaterv̄.
v miſche ſie mit dē balſamo· oldir mit
dē ole. v· ſalbe div oͮgin da mite· Geſehit
oͮch der nivt· v hat er die ganzin ſehvn·
er geſiet ſchire. ane zivwel .
Cōtᵃ ſangͥnē de narib‍ꝫ fluentē .
Nim die eigerſchal dannan div ivngen
hoͮnlv ſint gehecchet· v puluˢ ſie. vnde
blaſez in div naſeloch· ſo geſtat daz bloͮt.
Stoz die rutun fur div naſeloch· Bint im
die nezzelun wrcun an daz hoͮbet· older
funf blat. Ad dolorē dentium ·
nim die eſpinun rinde. v· niv ſie mit
dem ezzike. v lege ſie īden munt.
Ad glandulaſ · Nim die linſin· v· niv
ſie mit deme ezziche· un̄ lege ſie
vbir die druſe· Brēne die wiſvlvn
zepvluere. v· ſalbe die drvſe· Nī die
geizzebone· v niv ſie mit ezziche· vn̄
lege ſie vber die drvſe· Ad pectoriſ dolorē .
Sivt die rvtvn mit dē wine· vnde
mache ein lvtˢ tranc mit der poleivn ·
v· mit dē honege· v gib daz zitⁱn chenne.
Nī die rvtun· marvbiv̄· ſtabewrz· mit
gelichir maze· vnvi ſie· v· gip ſie dē ſichin
zitⁱnchen· Chvmet ez oͮch von dē herze ſvern·
ſobezzerot er ſich· Ad pꝰtema
curandū · Nim zvi mez deſ honegeſ·
ein teil deſ chv ſmerweſ· v· altin win·
marubium· feniculū· v ſivt daz al zeſa=mine·
ī eineme nvwime havene· vnze
ez werden zvei mez· dar nach ſͥch ez
durch ein toͮch· v· miſche dar zoͮ den
phefir· v gip ez deme ſichin ſo er vaſte· Zvene
leffile· ſo er welle ſlafin gan· Cōtᵃ ficū ·
dv ſolt nemen ein gewich carioffileſ· vndᵉ
cinomomi· v· piᵽ· gingeber. cvmich·
vnde zirtⁱbez mit niveme honege· v· ſae
ezandie ſtat· Cōtᵃ dolorē cordiſ  pulmoniſ ·
Der ezze linſine geſotin mit dem
ezzike· older er tⁱnche die feltco=nelun ·
genvwen mit dē wine· older
tⁱnche choͮgine milch nivweneſ gemol=chen
vaſtende· daz iſt vil goͮt· zedem
ſvermagen · Itē· Nī fenū grecū· v ſvd ez·
daz iſt oͮch goͮt· Diz iſt uilgoͮt zedē magī ſwern·
v zedē bitteren roffezoͮnge·
da fvr newedir hilfet ezzin nochtⁱnchin·
Nim der gepvluˢtˢ centauria nivn
leffele volle· v gipime drige tage
zetⁱnchinne. mit tⁱn becheren·
winiſ· ez iſt oͮch vilgoͮt fur dē ſîte=ſvern ·
v· fur dē lanche ſvweˢn·
Ad ſagittā eiciendam ·
Nim den ſteivarn· v. niv in mit altē
ſmerwe· v· bint ez vbir die wndun
ez zvhit daz ſcoz uz· Obe dv welliſt
dizze ſelbe dinc verſoͮchin· ſo bint ez
andir halb ingegin der wndun· daz
ſcoz gat dar vz· Ad uulnera ·
Nim dē gepuluˢotē pungen· ſaginan die wndun·
ſo heilet ſiv· Ad ſananda gᵃuia uulnera ·
nim mirrā· wiroͮch· maſtice· harz· pech·
orgimunde · polgalga · aloe· gipſ· hirzzeſ
horn· ariſtolociā rotundā· Doͮ der aller
gelich· v· mache in puluˢ dannā vz· v ſa‍e
ez dar ane· Nī bli· v brēne ez ī einer phānun·
v· tⁱb ez mit enir ſchinū unze ez uerbrīne·
v toͮ ez tāne ī ein hoͮlzin vaz· v toͮ dar
zoͮ einluzel oleſ· v· ezzikeſ· v tⁱbez vnz ez
diche werde· v· ſalbe ez damite·
Ad cancrum · Nī daz gepuluˢte· v daz gebᵃnde
bli· v atᵃm̄tū · piᵽ· piretrū · deſ ha‍ecchediſ
chinne brachin· dez crebzeſ bein· Diſiv
alliv ſol tv wegin giliche· v pulueren· vn̄
waſche die ſtat aller ereſt mit dē warm̄
wine· v truchenez mit eineme toͮche·
vſalbe ez mit dē honege· dar nach ſo ſa‍e
daz puluˢ dar ane· v lege der papellun
plet̄ older der truchenū nezzelū dar
vbir. Ad difficultatē mingendiſ ·
Indē oͮgweſtin ſo nim deſ poccheſ lebere·
v ſul ze ſie vil wole· v gip dē div haˢn uinde
daret· .i. ſchadit . tagiliche eine ſnitun· zezenne·
unze dv geſeheſt daz ez helfe· Iſt ez oͮch der
ſtein· ime wirt baz· Qvi n̄ pͭ urinā ꝯtinˢe ·
Nī der lilivn vrcvn· v ſivt ſie īder milche
niv ſie· v bint ſie vbir die lanche·
Ad difficultatē vrinę · Nī ſaxifricā· niv ſie.
vnde gip im zetⁱnchinne· div iſt vilgoͮt
fvr die harn windun· Itē· Sivt den lvbe=ſtecchin
mit dē wazzere· v gipim citⁱnchenne
Daz hilfit vil wol· Contᵃ lapidem ·
nim zvei clobeloͮcheſ hoͮbit· v ſivt ſie
mit fier mezzen wazzereſ· ī einē niwen
hauene· unz ez uerſide zezvin becchern
vollen· v gip im zetⁱnchinne dritage·
ſo briſtit der ſtein· Itē. Nī daz eie daz
an dem dunrſtage gelege wrde· v gip
ez im mitdē wine zetⁱnchinne· Ad diſ=ſinteriā
q̄ ſangͥnē emittit · Nī deſ wege=richiſ
wrcun· v lubeſtechen· v der cher=uellun ·
mit den bletˢen· v trvcchinez
allez an der ſunnun· older in eineme
ofene· Dar nach pvluˢez· v rit ez vil
cleͥne· v nī ze drin malin ieclieſ mit derin
vingeren geliche· v toͮ ez in ein lagilli·
v· toͮ dar zoͮ nivn mez deſ lvtˢen wineſ· v
deſ honegeſ ein mez· deſ lvbeſtechin ſoͮſ
ein mez· So dv daz nizin uuelleſ· ſo
tⁱez zeſamine· v tⁱnchez nivntage. ein
vazzili vollez· ſo ſtet div roͮra·
Contᵃ ýdropicā paſſionem ·
Nim der gerſtun ſouilſo dv wlleſt.
v mache ein malz· daz ez zoͮder erde
net encome· v mache einbier dar uz·
vnīdˢ erlun rindᵉ div aller nacheſt dē
boͮme iſt· v mache ein pvluˢ dānā v z· v
nī eī lvzil mez· v ſivt ez mit dē biere.
v uolle mache dazbiͤr· v givz ez īein
laegillun· v gip ez dē wazzirſuhtigin·
zitⁱnchinne nivn tage· Af tir diſime
tᵃnche· ſo gip ime tageliche gebratenv
aiger ze ezzinne· vil heizv· So dv geſeheſt
daz ez ī helfe. ſo gip imdar nach vberlanc
ein roͮr tranc· daz wir heizen bvzina ·
Electuariū ꝯtᵃ ýdropiſin · Nī dē cumin·
v deſ atecheſ ſoͮ ein vntiā· īgibˢ· untiā· i·
cariofeleſ unc̄· i· piᵽ eine vnciā·
reoponticū · v· pheninge gewage·
coſteſ· viii· gewage· galgan· v· ph=ninge ·
lorber alſvile· gᵃnomaſti=ce ·
viii· phēn̄· zoͮunciaſepphenſamen·
alſ vil feniculi· alſ vil til=lin ſam̄ ·
alſ vil petᵒſilini· lubeſtechen eine
halbe unce· Diſiv alliv mache zeime lectu=ario ·
unde gipez zezenne dem deſ durf ſie.
ſo uaſte . Cōtᵃ pleuriſim · nī dē ſtein dē
div ſualwe treit· v den hanefſamin· v·
der chole ſamen· v miſche ez mit der
ſaluiun· v· lege ez im undir die zvngvn·
IN dirre ſtete iſt geſcribin· v· geordonot.
wie man ineineme iegelichen manote
ſol lut᷑tranc machon· vzzer crvteren·
vn̄ picm̄tiſ· Diz lvtˢtranc iſt vilgoͮt.
v heilit. v· gehaltet· v gedoͮbit die vber=fluzzigin
humoreſ· die dir ſint īdēmēneſchin·
Zidirre wiſ ſol man ez machon· In martio·
ſolman ez machon uzir einēteile ſaluiun·
v ſolmanda zoͮ nen· xii· corn ᵽperiſ· pertherā ·
gingiber. ſpic · wol geſotin honec· vn̄· xxx·
mez wineſ· Diſv alliv ſuln wol gemil wet
ſin dar nach geſtan daz ſie gelvteren ·
v daz div clara potio ſvze ſi zitⁱnchinne·
Man ſol ſie oͮch uaſtende tⁱnchin· v nach
moͮſe aller tagelich· in diſen mano din·
ſo wirt er vilgeſvnt. Inapⁱle · ſolman
zoͮ diſime tᵃnche toͮn die wormate·
vallez daz da vo‍r geſcribin iſt. IN maio·
ſol man lvbeſtechil dir zoͮ toͮn·  ᵽdicta·
IN iunio· betoniā·  ᵽdicta· In iulio gamā=dream ·
Īauguſto· agrimoniā· Inoctobˢe·
fimbrate· In nouēbre· mille folium·
IN decēbre · hagvn die die dir wahſint
vfen dē wizin hegene. In ianuario·
ſeuinū  poleiū· In februario · lorber.
vn̄ coſt. Der diſiſ lutir tᵃncheſ ſpvlgit·
der wirt vil geſvnt ·
Emplaſtrū iſt vilgoͮt zealler ſlahete
wndun· v zeder lebeˢ· v zedē bruſtin·
v zedē milze. v zidē lippe ſuern · v zeder
ſitun· v widir dē cramphe· v zepogagᵃ .
v zedem lanc ſuern· Diz ſol man dir zoͮtoͮn·
Aloe · maſtice· mirrā · dirre alreſin libre
quatuor. Orgement̄· l iii · deſ lut᷑en glaſiſ·
libre· iii · gepuluerot. Wahſiſ l una·
pecheſ. l· i· Mit diſeme phlaſtˢ ſol man
den rudigen menniſchin ribin īdem
bade· odir zedˢ ſunnun· Deſungeſotinen
ſwebeleſ. l· i· pecheſ· l· íí· wahſeſ· l· íí·
oleſ alſe vil ſodvbedurfiſt.
Emplaſtrū ꝯtᵃ febreſ .
nimdez atechiſ wrzen ſoweſ · vndᵉ
daz weizine mél· un̄ miſchezzeſamine
v legiz an ein toͮch· un̄ bind ez uber den
magin· So zir· gat daz biuir· âne zwiuel·
Emplaſtrū ſolitoriū· heizet daz emplaſtrū·
denmendiz mugen · un̄ zedē hvoſtin·
ioch die der uil vz werfent. fon der
fvlvn lebere. oldir lvngvn· Oͮch iſt
ez uil goͮt den die der ungeluſtich ſint
dez libeſ. v dē daz bloͮt wadelot aftir
demelibe· iſt diz uil notdurftic. Dar
zvo er wecket ez uilewola die lange
ſlaphintin· menniſcheit der manne. vn̄
fvr bringit diemenſtrua· v iſt nvzze
ze allen den in wartigin paſſionib‍ꝫ v·
machit die ſoͮzzen atemzvge . Diz ſolman
dar zv tun· Aleandeſ lib · iii· piᵽ · der
wizen minzvn ſamenl· i· Cumineſ· l íí·
ſiler l· íí· Git l· íí· cinamomi· l· íí. vn̄
honegeſ alſo uil ſodv bedvrfiſt· Dirre
lectuariū ſol man frvge gebin zwene
leffile uolle· lange wile edanne z ezze·
vnde drͥe leffele uolle edanne er ſlafin welle.
Ungwētū iacobi caliſticū · iſt uil goͮt
ze allen den ſwern deſ libiſ ioch zeallen
den ge ſwltſtin· vn̄ iſt harte goͮt
podagⁱciſ· vn̄ iſt goͮt dendˢ ī zwiſſenden
lidirn we iſt. Svſ ſol man machvndiz
vngētū· Nī alteſ ſwiniſ ſmer weſ enir
vnze gewic· Wahſeſ zwoͮ vnze. ſalceſ
zwoͮ vnze. deſ oleſ deſ mangemachot vzir
den lorberen· íí· v · gewic· Diſiv toͮ ze ſamine
vnde zirtⁱp ſie uile harte. vn̄ demſt᷑f
ſi· den ſalbe dir mite.
Vngentū grecū ad caput . diz unḡtū
heizit latineſchvn grvͦne. vn̄ iſt
vile goͮt zedeme hoͮbit ſwern· v ze allen
ſvhtin· Oͮch be dermanezzeuile manegen
arzeinten· Diz ſolman derzvo toͮn·
Rvtę manipulū· i · Huzwurz ma· íí· eppheſ
man̄ · v· folia lauri· m· v · ſcoz wurze· m· V·
Diſiv alliv ſolt dv vilharte nwen mit
dem ezziche. ioch ſihin dvrch eintoͮch.
ī ein erin vaz· Daz ſelbe vaz ſolt dv
begᵃbin īdˢ erdᵉ nivn tage· vn̄ ſolt ez vil
uaſte obenan betoͮn· v darnach ſolt dv
ez biderbvn· nī ein cvpher vaz· odir
ein heriniz vaz· v gvz ein mez oleſdir
zvo· daz andir deſ handigin ezzi=chiſdarin
· v begᵃbiz ī dˢ erde. nun
tage. v darmach ſo en grab ſie
vnd biderbe ſie ze allen dener=zentin·
ſo da geſcⁱbin iſt. ī dem
arzinboͮche. Och iſt ſiv uile gût
ze der wndvn· v zedē hoͮbit ſweren·
Vngwētū albū iſt uile goͮt ze der rvden
ioch ze deme grinde. v ze dˢ unſvbir liche.
Diz ſol man dir zoͮ tvn· Litargiri· Deſ ungeſoten iſ
ſwebeleſ· Wiroͮch· Maſticę . Ceroſę
ſuſpendito·  iugitˢillū portet
ſꝫ cū ībalneū ire uoluerit. ītˢra domi
dimittat. reliqͥſ horiſ ōib‍ꝫ ſecū habeat.
Admorſum ſerpentiſ ·
Dendv natere gehekke· der neme
zvai phenninge gewage agrimoniun
ſovſ · v zvai cophelin winiſ· v tⁱnche
div ſamint· eztⁱbit daz aitˢ uz dē libe.
Daz wib dˢ div bruſt ſwere· div neme ando‍rn·
valteſ ſmere· v ſtozze div zeſamine· v
binde dar vbere. ir ne wirret ſaniht.
Cōtᵃ m̄bᵃnū ocli · Nī daz eie owm · daz andē heiligen
zewihennahten geleit werde. v
brenne ez ze puluˢe· v rîp daz puluˢ· v
rit ez durch ein toͮch· v leg in nidir. v·
ſaigimīdaz oͮge. So daz fel von dˢſehvn
come. ſo toͮ daz puluer mit einer ſpene=lun
hoͮbet. an daz fel daz ez die ſehvn
niet en roͮre. Swa dv wellez daz daz
hâr niht en wahſe· da roͮf ez vz· v nim
die egulun div deſ manneſ bluít ſvge. v
brēne ſie zepuluˢe ī eineme niven
hauene. v ſage daz puluer an die ſtat.
Liber de naturali facultate inciᵽ.
lîbe. Ad capitis dolorem.
oleo rosato. alde mit deme einvaltigen öle.
Ad capillos cadentes.
agrimonia mit der geizînen milche
Ad emigranean. l- tinpani dolorem.
Ad Auriun dolorem.
viere. unde pulvere ez sunderlîche. dâr
nardinun. oder oleun rosevn. oder daz
ez mit eineme tuoche. Ad ocul-os dolentes.
unde alse vile der gepulverten nebeten.
unde tuo ez in diu ougen. Ad lippitudinen ocl-orum.
diu ougen. diz colliriun ist wunderlîche
nim wîzez wîrouch libras duas. Manna. ii. Aloe. ii.
mirre. ii. auripicemti. iii. draganti. i. Piᵽis
albi. i. litargiri. ii. cerose. i. disiu alliu milwe
Contra sanginen de naribet fluenten.
vünvblat. Ad doloren dentium.
Ad glandulas. nim die linsen. unde. niuw
lege sie über die druose. Ad pectoris doloren.
nim die rûten. marvbivn. stapwurz. mit
bezzeret er sich. Ad pustema
curandun. nim zwei mez des honiges.
marubium. feniculun. unde siut daz al zesamene.
leffele. er welle slâfen gân. Contra ficun.
solt nemen ein gewihte kâriôfeles. unde
cinomomi. unde. piᵽ. ingewer. kümich.
ez an die stat. Contra doloren cordis et pulmonis.
ezziche. oder er trinke die veltquenelen.
swermagen. Iten. nim fenun grecun. unde siut ez.
nim der gepulverter centauria niun
Ad sagittan eiciendam.
schoz gât dâr ûz. Ad uulnera.
nim den gepulvereten bungen. sæje in an die wunden.
heilet siu. Ad sananda grauia uulnera.
nim mirran. wîrouch. mastice. harz. bech.
horn. aristolocian rotundan. diuhe der aller
Ad cancrum. nim daz gepulverte. unde daz gebrante
blî. unde atramtun. piᵽ. piretrun. des hechetes
über. Ad difficultaten mingendis.
taret. -- --. tagelîche eine sniten. ze ezzene.
stein. ime wirdet baz. Qvi nen pt urinan continre.
Ad difficultaten vrine. nim saxifrican. niuw sie.
daz hilfet vile wole. Contra lapidem.
ez im mit dem wîne ze trinkenne. Ad dis=sinterian
qen sanginen emittit. nim des wegerîches
Contra ydropican passionem.
Electuariun contra ydropisin. nim den kumin.
unde des atiches sou ein vntian. ingewer. untian. --.
kâriôfeles uncen. --. piᵽ eine vncian.
reoponticun. --. pfenninge gewæge.
kost. --. gewæge. galgan. --. pfenninge.
lôrber als vile. granomasti=ce.
--. pfenninge. zwô uncias epfensâmen.
als vile petrosilini. lübestecken eine
vaste. Contra pleurisim. nim den stein den
salvîen. unde. lege ez im under die zungen.
unde picemtis. diz lûtertranc ist vile guot.
unde sol man zuo nemen. --. korn ᵽperis. pertheran.
ingewer. spic. wole gesoten honic. unde. --.
sîn dâr nâch gestân daz sie gelûteren.
unde daz diu clara potio süeze ze trinkenne.
sol man lübesteckel dâr zuo tuon. et ᵽdicta.
in iunio. betonian. et ᵽdicta. In iulio gaman=dream.
Ien augusto. agrimonian. In octobre.
fimbrate. In nouenbre. millefolium.
IN decenbre. hagen die die dâr wahsent
ûfen dem wîzen hagene. In ianuario.
seuinun et poleiun. In februario. lôrber.
Emplastrun ist vile guot ze aller slahte
sîten. unde wider dem krampfe. unde ze pogagra.
Aloe. mastice. mirran. dirre allere sîn libre
quatuor. Orgementen. l- iii. des lûteren glases.
libre. --. gepulveret. wahses l- una.
swebeles. l-. --. beches. l-. --. wahses. l-. --.
Emplastrun contra febres.
Emplastrun solitoriun. heizet daz emplastrun.
ze allen den inwertigen passionibet unde.
dâr zuo tuon. alandes lib-. iii. piᵽ. der
wîzen minzen sâmen l-. i. Cumines. l- ii.
siler l-. ii. Git l-. ii. cinamomi. l-. ii. unde
lectuariun sol man vrüeje geben zwêne
Ungwentun iacobi calisticun. ist vile guot
Vngentun grecun ad caput. diz ungentun
Rvte manipulun. i. hûswurz ma. ii. epfes
man. v. folia lauri. m. v. schozwurze. m. V.
Vngwentun albun ist vile guot ze der riuden
swebeles. wîrouch. Mastice. Cerose
suspendito. et iugiter illun portet
set cun in balneun ire uoluerit. in tera domi
dimittat. reliqis horis onibet secun habeat.
Ad morsum serpentis.
zwei pfenninge gewage agrimonien
Contra menbranun ocl-i. nim daz eie owm. daz an den heiligen